Brood in Blumendorf (jaren 30)

Allereerst was er natuurlijk voor het dagelijkse brood de bakker; Alfred Gotsche heette de beste man. Behalve dat hij voor dag en dauw opstond om brood te bakken stond hij er om bekend dat hij overheerlijke “Silesische Wassersammeln” maakte. Gotsche en zijn voorganger Rudolph maakten ook de “Schaumfastenbrezeln” die men per “Schock” (60 st.) verkocht. Je kon ze alleen maar kopen van half januari tot half maart in de vastentijd. Ze waren heel lang houdbaar; je reeg ze aan een snoer, hing ze op in de voorraadkamer, en al naar gelang de behoefte kon je ze gebruiken. Deze “Schaumbrezelen” waren bruin en je knabbelde ze bij de koffie. 

Je had ook nog de harde lichtbruine  “Wasserfastenbrezeln”, die brokkelde je in de koffie met melk, suiker en een stukje boter en het geheel lepelde je naar binnen. Het maken hiervan was veel bewerkelijker en duurder omdat het deeg na het vormen gekookt werd en daarna op een rooster gebakken. Misschien dat de Blumendorfer bakker ze daarom zelf niet maakte. Gelukkig kwamen bakker Knauthe uit Rębiszów en bakker Kühn uit Stara Kamienica regelmatig met hun broodwaren door het dorp, zodat men toch deze lekkernij kon kopen.  

Alfred had het slim bekeken, hij woonde centraal in het dorp, in één gebouw samen met de molenaar Böse. Het water om de molen aan te drijven kwam uit de daarvoor speciaal gegraven molenbeek.De resten van deze beek, kun je vandaag de dag nog vinden.

Chleb i nie tylko

Na dzienny chleb w latach trzydzieśći był w Kwieciszowice piekarza którzy nazywa się Alfred Gotsche. Oczywiście że wstał przed świtem do wypieku chleba, ale też był znany dla jego pyszne 'Sląska Wassersemmeln'. Gotsche i jego poprzednik Rudolph również robili 'Schaumfastenbrezeln'. Sprzedane byli na 'Schock' (60 sztuk). Można  jekupić tylko od połowy stycznia do połowy marca e Wielkim Poście. Byli bardzo długi okres przydatności do spożycia, należy je gwintowane na sznurku powiesił je w spiżarni, oraz w zależności od potrzeb można z nich korzytać. Te 'Schaumbrezeln' były brązowe i gryżli je z kawie.

Też byli twardy, jasnobrązowy 'Wasserfastenbrezeln', ktłre kruszeli w kawę z mlekiem, cukrem i trochę masłem i jedli z łaskiem. Robić tej 'Wasserfastenbrezeln' było bardzo pracochłonne i droższe, ponieważ ciasto po kształtowanie byla gotowane i potem pieczone na siatce. Może dlatego piekarz z Kwieciszowic tej nie robiło. Na szczęście, piekarza Knauthe z Rębiszów i Kuhn z Stara Kamienica regularnie odwiedzili wieś z ich artykuły, aby mieszkancówmógł kupić ten przysmak.

Alfred był mądry, mieszkał w centrum miejscowośći, w jednym budynku z młynarz Bose. Woda na młyn do napędu pochodzi od specjalnie wykopanych strumyk. Resztki tego do dzisiaj są widny.

 

De vernietigende overstroming in 1702

 Overstroming in de jaren twintig

Op 14 juli 1702 als de opbouw van Gotthardsberg nog in volle gang is breekt er na een een hete periode rond het middaguur een zeer zwaar onweer uit met hagelstenen als eieren zo groot. Binnen een mum van tijd stonden de weiden op Gotthardsberg ellenhoog onder water. Het regende zo hard dat het water niet wegstromen kon. Daardoor onstonden er beken waar er normaal geen waren. De massa zette zich in beweging. Modder, ontwortelde bomen en struiken vormden dammetjes die het water opstuwden en uiteindelijk vormde er zich een grote modderlawine die alles met zich meesleurde.

Het was de huwelijksdag van scholtis Jörg Hans Ulrich Wegerer. Hij was in Gotthardsberg toen het onweer uitbrak en besloot daar bij zijn schoonouders te wachten tot het onweer voorbij was. Toen hij zag dat zich de modderstroom in beweging zette, dacht hij meteen aan zijn vrouw Hedewig en zijn dochtertje Magdalena. Ze woonden in Blumendorf aan de bergkant. (ergens tussen waar nu, de oude herberg en de levensmiddelenwinkel staan) Hij rende naar beneden, zijn handen berschermend boven zijn hoofd tegen de eiergrote hagelstenen. De wind blies hem meermalen om zodat hij in de modder viel. Door de hoeveelheid water, was de weg niet meer te zien, en hij viel telkens weer.

Toen kwam hij op de plek waar hij zijn huis moest kunnen zien staan. Niets te herkennen alleen modder en water. Toen hij in de buurt van zijn huis was verstijfde hij; de hele helling was een modderlawine, zijn huis verwoest. Hij baande zich door de kniehoge modder. Er stonden enkel nog enige resten van muren met daarover enkele balken. Hij begon met zijn handen te graven,  waar zouden ze ongeveer gezeten kunnen hebben. Hij groef, en groef, en werd zwakker en moedelozer. Het regende nog steeds pijpestelen. Elk gat vulde zich meteen met water. Hij wou bijna opgeven toen hij een voet zag. Met zijn laatste kracht groef hij verder, toen hij het bovenlijf vrij had, zakte hij uitgeput ineen over het lijk van zijn vrouw Hedewig. Onze trouwdag, stamelde hij en brak in tranen uit. Toen hoorde hij jammeren en in een kleine spleet tussen de tegelkachel en een paar balken vond hij zijn dochtertje Magdalena. Totaal uitgeput kroop hij op zijn knieen door de modder met Magdalena weg van de onheilsplek. 

Uit het dorp kwamen enkele mannen te hulp, ze namen het meisje mee en Jörg Hans raakte buiten bewustzijn en werd later in een boederij wakker. Na het gebeuren trokken beiden in bij zijn schoonouders in Gotthardsberg. Hij bleef er echter kort om Hedewig uit te graven en te kunnen begraven. Onderweg kwamen enkele mannen de scholtis vragen wat te doen, ze hadden een ander huis afgezocht naar overlevenden, maar slechts lijken aangetroffen. Een klein  driejarig meisje had overleefd omdat ze toevallig bij andere mensen was. Jörg Hans zei daarop; ' ik heb vandaag mijn vrouw verloren, ik zal me on het meisje, Ania genaamd bekommeren.'

 

Hoeveel mensen er die dag om het leven zijn gekomen is niet bekend, maar werden 9 huizen, 3 schuren en 15 scheffel (ongeveer 5 hektare) akkerland verwoest.

Niszcząca powódź roku 1702

W dniu 14 lipca 1702 roku w trakcie budowy wsi Boża Góra, po długim okresie upałów, gdzieś około południa zrobiło się raptownie bardzo ciemno. Burza, która się rozpętała zapadła wszystkim na długo w pamięci. Grad był wielkości jaj, w przeciągu bardzo krótkiego czasu pastwiska znalazły się pod wodą. Padało tak bardzo, że woda nie miała już gdzie odpływać. Pojawiły się strumienie w miejscach, gdzie nigdy ich nie było. Nagromadzone błoto, wyrwane drzewa i krzewy najpierw uformowały tamy, by później w postaci błotnej lawiny runąć z całą siłą w dół, pociągając za sobą wszystko.

14 Lipiec -to była także rocznica ślubu ówczesnego sołtysa Jörga Hansa Ulrycha. W chwili kiedy ta fatalna burza się zaczęła Jörg był u swoich teściów na Bożej Górze. Tam też chciał tę burzę przeczekać. 

W pewnej chwili ujrzał przez okno jak błotna masa rusza w dół. Pomyślał błyskawicznie o swojej żonie Hedewig i córeczce Magdalenie, które  pozostały w domu. (mieszkali w Kwieciszowicach, na stoku gdzieś pomiędzy stary karczma, a sklepem ) Co sił w nogach popędził w dół góry, osłaniając głowę przed gradem. Wiatr parę razy spychał go w stronę płynącej w dół lawiny. Woda w postaci rwącego potoku wybrała sobie jako koryto – drogę.... Sołtys w końcu dotarł do miejsca, gdzie powinien stać jego dom. To co ujrzał to było tylko błoto i woda! Odwrócił się i zobaczył, że cały stok nie wygląda tak jak kiedyś. Jego dom i wiele innych zostało przez lawinę całkowicie zniszczone.

 Jörg Hans zaczął poszukiwania. Parę resztek ścian, parę ledwo trzymających się belek to było wszystko co pozostało z jego domu. Padł na kolana i w tej pozycji, przedzierając się przez błoto szukał dalej. Nadzieja na odnalezienie Hedewig i Magdaleny żywych, malała z minuty na minutę. A ulewa nie ustawała... Już miał zrezygnować i poddać się, gdy ujrzał stopę... Ostatkiem sił odgrzebywał błoto do momentu gdy ujrzał ciało swojej żony. Wtedy wszystko w nim pękło... Pochylony nad jej zwłokami powtarzał – „to przecież jest nasze rocznica...” Łzy płynęły po jego policzkach. W pewnej chwili posłyszał ciche kwilenie i wzrokiem odszukał źródło tego dźwięku. Pomiędzy kafelkami i belkami w tym co kiedyś było piecem, w małej wnęce odnalazł swoją córkę. Całkowicie wykończony wyczołgał się  ze swoją córką w ramionach daleko od tego potwornego miejsca.   

Ze wsi przybyło paru mężczyzn i to w porę, bo Jörg zemdlał, całkowicie psychicznie i fizycznie wyczerpany. Przeniesiono go do ocalałej zagrody, gdzie po pewnym czasie doszedł do siebie.

Po tej tragedii Jörg Hans przeniósł się razem z córeczką do teściów na Bożą Górę. W trakcie wydostania zwłok Hedewig, podeszło do niego paru mężczyzn z pytaniem, co mają zrobić- w trakcie przeszukiwań innego domu znaleźli oprócz ciał, trzyletnią dziewczynkę i nie bardzo wiedzieli co mają teraz z nią zrobić. Jörg Hans powiedział; „dzisiaj pożegnałem moją żonę i przyjmę tę dziewczynkę, zwana Anną do mojego domu jak swoją”.

 Do dzisiaj nie wiadomo ile osób w czasie tej tragedii straciło życie. 9 domów, 3 stodoły i 15 scheffel ( czyli około 5 hektarów ) ziemi rolnych, zniknęło wówczas z powierzchni ziemi.

De springheuvel en de poorten

springheuvel bij Gotthardsberg

Niet ver van pension Iwenica in Gotthardsberg, een stukje voor waar eens het Wachentor stond. Zie je een soort van oude groeve, helemaal dicht gegroeid en waar wat water in staat. Daar was eens de grindgroeve van Lorenz. Een stukje links achter het Wachtentor vind je de resten van de springheuvel. De graven van Schaffgotsch hadden het hele bos op de Scheiben en Scheidelsberg met een metershoge draad afgemaakt zo dat er geen wild uit hun jachtterrein kon ontsnappen. Wel waren er een aantal poorten met prachtige namen als het Wachentor, Fuchshüttentor en Schafschwemme- of Viebigtor. Deze prachtige springheuvel stond aan de buitenkant van de draad, zodat het met name het roodwild wel het jachtterrein in, maar niet het jachtterrein uit kon springen. Ter hoogte van Proszowa is ook nog zo’n springheuvel te vinden maar in een nog erbarmerlijke staat.

 skocznia koło Proszowa

Skocznia i bram

Nie daleko od pensjonat Iwenica na Boża Góra, trochę przed tam, gzdie kiedyś stał 'Wachentor' (brama stróż), widzisz coś w rodzaju kopalnia, całkowicie rośnięto, i czasami tam stoi trochę wodą. Tam było żwirowni Lorenza. Trochę za ten 'Wachentor' na lewo możesz znależć resztki skocznia. Hrabów Schaffgotschów ogrodzili cały las w górach z dwa metrów wysoki siatka. To ponieważ jelenie, dziki etc. nie może uciec od ich terenów lowieckich. Jednak było kilka bramek z wspaniałe nazwiska jak 'Wachentor', 'Fuchshuttentor' i 'Schafschwemme-' lub 'Viebigtor'. Ta piękne skocznia stał na zewnątrz drutu. W tej sposób zwierząt móg skoczyć do ich teren do polowanie ale nie na zewnnątrz. BliskocProszowa również jest skoczni do znalezenia, ale w stanie jeszcze bardziej zniszczony niż ten koło Boże Góra.