donderdag 31 juli 2014

Magdalena 19


Pchaliśmy przez rynek do drugiej stronie i stanęłyśmy przed małym kościele. "Idziemy do środku?" pytała, patrząc na mnie pytająco. "Tak proszę", powiedziałem, " ale dlaczego pytasz najpierw?" "Ojciec uważa, że wiele rzeczy który stoją w kościele, i wisiał na ścianie, mają nic wspólnego z Bogiem i z Chrystusem. To prawie nie jest dom Bogu i musiałyby być opróżniony. Właściwie Hus miał rację. To już nie jest wierzyć w Bogu i do Królestwa Niebieskiego. Chodzi więcej o pieniędzy dla prałatów i papieża w Rzymie. Ojciec zawsze marszczył czoło, kiedy idziemy razem na mszę  i ciąga smutną twarz. On kiedyś ksiądz w swoim pokoju czytał kazanie, ponieważ ksiaz wymusza nawet najbiedniejszych w gmina dac pieniądze. Ja naprawdę nie mogłem usłyszeć  tego, ale potajemnie słuchałem przy dzwiach . Na początku myślałem, że ksiądz przyszedł ze względu na mnie, bo ja zawsze bawić się z chłopcami.

Przestraszyłem się. Kiedy Ania powiedziała to ​​w Zittau, ona musiałby przyznać się do kapłana, a Ania otrzymała ciężkiego  karę. Prawdopodobnie jej ojciec miał płacić dużą sumę pieniędzy do kościoła, w celu ochrony jej przez jako kary. Zittau,ostatnie dwa lata kościół był bardzo surowe, dla wszystkich jej obywateli  od pory ze Konsortium arcybiskupiej  z Pradze uciekło do Zittau dla Husytów. Zittau  został  przez to stolicą kościelnego Bohemia. Wszystkich mieszkańców Zittau  musieli  składać 'przysięgę wiary', w którym przysięgali, duchowieństwo, posłuszeństwa Papieżowi we wszystkich sprawach wiary i zniszczyć heretyków. Ludzi z Zittau zroblili to chętnie i z wielką przekonanie i, ponieważ wiele dużych Bohemski panowie, jak Grafensteiner, Molsteiner i Friedländer dołączyli się do tę przysięgę .


We hadden ons over de markt tot aan de andere kant doorgeduwd en stonden voor een kleine kerk. ‘Zullen we naar binnen gaan?’ vroeg ze, en keek me vragend aan. ‘Ja graag’ zei ik, ‘maar waarom vraag je dat eerst?’ ‘Vader vindt dat in de kerk zoveel dingen staan, en aan de muur hangen, die allemaal niets met God en Christus van doen hebben. Het is bijna geen Godshuis meer en zou ontruimd moeten worden. Eigenlijk had Hus helemaal gelijk. Het gaat allang niet meer om het geloven, God en het Hemelrijk. Het gaat veel meer om geld voor de kerkvorsten en voor de paus in Rome. Vader fronst steeds zijn voorhoofd, als we samen naar de mis gaan, en trekt een droevig gezicht. Hij heeft een keer de pastoor in zijn schrijfkamer een boze preek gehouden, omdat hij zelfs van de armste mensen in de gemeente geld afperst. Ik mocht het eigenlijk niet horen, maar heb stiekem bij de deur geluisterd. Ik dacht eerst dat de pastoor, vanwege mij kwam, omdat ik steeds met jongens speel.    
Ik kreeg schrik. Had Ania dat in Zittau gezegd, dan had ze dat bij de pastoor moeten opbiechten, en had Ania een zware straf gekregen. Waarschijnlijk had haar vader een groot geldbedrag aan de kerk moeten betalen, om haar voor straf te behoeden. In Zittau was men de laatste twee jaren zeer streng, voor al haar burgers, sinds het aartsbisschoppelijke konsortium voor de Hussiten van Praag naar Zittau vluchtte, en waardoor werd Zittau de kerkelijke hoofdstad van Bohemen werd. De Zittauer moesten allen een ‘geloofseed’ afleggen, waarin ze de geestelijkheid zworen, in alle geloofskwesties allen de paus te gehoorzamen, en de ketters te vernietigen. De Zittauer hadden dit met grote overtuiging en graag gedaan, want ook vele grote  Bohemische heren, als de Grafensteiner, de Molsteiner en Friedländer hadden zich bij deze eed aangesloten

donderdag 24 juli 2014

Magdalena 18

dzieci Raedisch z kolonii Kwieciszowice
 
 

"Powiedz mi, czy ty już znasz Jelenia Góra, czy jesteś pierwszy raz tutaj?" pytała mnie, nawet nie czekając na moją odpowiedź. "Chodź, powiem mamie, że idziemy do miasta. Do rozładowania, nie musisz się martwić. Hans i Jörg to robią, jak zawsze." Ona włożyła głowę krótko przez kuchenne drzwi i krzyczała do matki; "Mam zamiar Szymon pokazać nasze miasto." Mi się podobało, jak ona wymawia moje imię, podobało mi że powiedziała "nasze miasto." Najpierw poszliśmy do duży rynek, gdzie był gęsty tłum. Wielu rolników położyli wielki pościel przed siebie i ułożyli swój towar na to; ogórki, seler, buraki, koper i wiele nieznany dla mnie rzeczy. Grochu i fasoli sprzedawano w worki, otwarty od góry, tak że można zobaczyć jak towar wygląda. "A to, co to jest?" pytałem, wskazując na niewielką torbę z małymi czarnymi kulki. "To jest mak (nasion księżyca)." wyjaśniła mi Ania: "Jeśli małe dzieci nie mogą spać, dostają ich jako pasty. Stąd nazwa. W Boże Narodzenie, kiedy wyjdziemy z pasterkę, dostajemy słodkie, zimne potrawy z makiem, zawierających wiele orzechów, przed pójściem spać. Smakuje pyszne i myślę, że nam to dają, ponieważ wtedy nie hałasujemy tak wcześnie rano. Nie znasz makiem.Tutaj także tłoczą olej z makiem. Które można wykorzystać do pieczenia, i smakuje znacznie lepiej niż olej z orzechów buka."

Kiedy przechodziliśmy koło rolników, którzy sprzedali jajka i masło, Ania powiedziała mi: "Kupujemy prawie nic na rynku. Nasza rodzina ma więcej niż sto lat, duży ogród za miasto z dużą ilością warzyw i owoców, i ojciec ma dużo gospodarstwo na drugi stronę Bobru. Mój starszy brat tam mieszka i pracuje razem z kilkoma sług i służebnic. Lubię tam iść, bo lubię bardzo mojego starszego brata. On mi wyjaśnia wszystko dokładnie, dlaczego coś jest obsadzone, i jak się obchodzić z roślin i zwierząt. Mój ojciec jest z niego bardzo dumny, i daje mu wolna ręka. Chcę dowiedzieć się wszystkiego dobrze, bo może poślubię później rolnik, a potem może używać tej wiedze. Wtedy mam nadzieję, ze ojciec tez jest tak dumna na mnie. Jeśli chcesz, możemy dziś wieczorem iść tam po mleka i jaj, aby podnieść dla nas.



‘Vertel eens, ken je eigenlijk Hirschberg al, of ben je voor de eerste keer hier?‘ vroeg ze me en wachtte niet eens op mijn antwoord. 'Kom, ik zeg mijn moeder dat we naar de stad gaan. Om jullie vracht hoef je je geen zorgen te maken. Dat doen Hans en Jörg, zoals ze altijd doen.’ Ze stak even haar hoofd door de keukendeur en riep naar haar moeder; ‘Ik ga Symon onze stad laten zien’ Mij beviel het hoe ze mijn naam uitsprak, mij beviel het dat ze ‘onze stad’ zei. We gingen als eerste naar de grote marktplaats, waar een dichte mensenmenigte was. Veel boeren hadden een doek voor zich uitgespreid en daarop hun waren opgestapeld; augurken, selderij, reuben, venkel en nog veel wat ik niet kende. Erwten en bonen werden in zakken aangeboden, van boven open, zodat men de waar goed kon zien. ‘Wat is dat?’ vroeg ik en wees op een kleine zak met kleine zwarte korreltjes. ‘Dat is maanzaad’ legde Ania mij uit, ’als kleine kinderen niet kunnen slapen, krijgen ze een papje hiervan. Vandaar de naam. Met kerstmis, als we uit de nachtmis komen, krijgen we een zoet, koud gerecht met maanzaad met daarin veel noten, voor het slapen gaan. Die smaakt heerlijk, en ik denk dat we die krijgen, omdat we dan de volgende morgen niet zo vroeg lawaai maken. Jij kent maanzaad niet? Hier wordt ook olie uit het maanzaad geperst. Die kan men goed gebruiken bij het bakken, en het smaakt veel beter als olie uit beukennootjes.


Toen we bij de boeren voorbij kwamen, die boter en eieren verkochten, vertelde Ania me; " We kopen bijna niets op de markt. Onze familie heeft al meer als honderd jaar, een grote tuin voor de stad met veel groente en fruit, en vader bezit op de andere Bober oever een grote boerderij. Mijn oudere broer woont daar, en werkt daar samen met een paar knechten en maagden. Ik ga er graag naar toe, want ik houd veel van mijn oudere broer. Hij legt me alles precies uit, waarom iets geplant is, en hoe hij de planten en dieren behandeld . Mijn vader is heel trots op hem, en laat hem in alles vrij. Ik wil alles goed leren, misschien trouw ik later wel een boer, en dan kan ik het goed gebruiken. Dan hoop ik, dat vader op mij ook zo trots kan zijn. Als je wilt, kunnen we er vanavond naar toe gaan om melk en eieren voor ons te halen."
 




  
 
 

donderdag 17 juli 2014

Magdalena 17


"Dlaczego pokazałeś mi wczoraj twój język? Ja nic zły nie zrobiłem",  próbowałem zaczynać rozmowę. Ania opowiedziała:" Mój ojciec czytał nas list, w który twój ojciec pisał, że ty tu przyjdziesz z wozu towaru. Byłoby dobrze, gdyby ty tu można rozejrzeć się trochę. Tu u nas w handlu, a także w rodzinie. Tu na pewno będzie coś ciekawego zobaczyć. To interesującym w rodzinie, na pewno chodziło o mnie, i od razu daje ci moją opinię. Ja nie daje mi do powiązane. W żadnym przypadku, i mój ojciec ot wie". Stałem tam jak mi ktoś mi wiadra lodowatej wodzie na głowie lała. To było przyczyna! Ja nie widziałem ten list, a mój ojciec na pewno nie miał taki zamiar. Ale nagle było dla mnie jasne, w jaki skomplikowanej sytuacji byłem przez myśli dziewczyny i nagle zaczynałem się śmiać głośno. "chyba źle rozumiałeś. Mój ojciec z pewnością nigdy nie miałem taki intencji. W naszej rodzinie ..... wiesz, tylko żenił się z miłości, ze wszystkimi problemami który to prowadzi. Moja matka ... " Jej ojciec wrócił , i przerwaliśmy nasze rozmowę. Byłem zadowolony, mogłem tak szybko zmienić zdanie u Ania.

Powiedziałem panu Kachel, że mój ojciec był zdania, że to było konieczne, ze względu na wrażliwość lądunek, nie musi wielokrotnie być rozładowany. Wrażliwe pręgi ołowiu mogby byc uszkodzone. Dlatego wozy musiały byc załadowane raz w hucie, wtedy tylko konie byli do zamiany u dom handlego pana Kachel. Na początku mój ojciec chciał trzy nowe wozy dać do dyspozycji. Pan Kachel był bardzo entuzjastyczny o planach wspólnej handlu w ołów, i chciał myśleć o jak  wykorzystać jego woźniców, zgodnie z jego książek, i następnego dnia rano, dać mi odpowiedź. Ja byłem bardzo zadowolony ze sprawnym zakończeniu mojej misji, i poszłam powrotem do naszej sypialni. Pokój był jasny i czysty, dwie łóżku stali naprzeciwko siebie na ścianie, przestronnej piorkowy koce były pokryte barwną tkaninę. Wszystko czyste i świeże tchnienie, jednak było coś inaczej od rana ; na stoliku stał dzbanek z wielkim bukietem kolorowych kwiatów. Czułem słoik, woda była bardzo zimna, więc krótki czas temu, ktoś tam postawiał. Natychmiast pomyślałem o Ania, i tym samym moment przeszedł przyjemne uczucie. Wymieliśmy tylko kilka słów,ale od razu mieliśmy dużo podobieństwo. Na schodach spotkałem Anię.
 

‘Waarom stak je gisteren je tong tegen me uit? Ik heb je toch niets gedaan?’ probeerde ik een gesprek te beginnen. Anna zei: ‘Mijn vader heeft ons een brief voor gelezen, waarin je vader schreef, dat jij met een levering hierheen zou komen. Het zou goed zijn, als jij je hier bij ons in de handel en ook in de familie, een beetje kon rondkijken. Er zou zeker wat interessants te zien zijn.  Met het interessants in de familie heeft hij zeker mij bedoeld, en daarbij zal ik je meteen mijn mening geven. Ik laat me niet koppelen. In geen geval, en dat weet mijn vader ook.’ Ik stond er bij of ik een emmer ijskoud water over me heen had gekregen. Dat was het dus! Ik had de brief helemaal niet gezien, en mijn vader had het zeker ook niet zo bedoeld. Maar plotseling werd me duidelijk, in wat voor ingewikkelde situatie ik door de gedachten van het meisje was beland, en moest opeens heel hard lachen. ‘Dat heb je dan verkeerd begrepen. Mijn vader heeft zeker nooit zulke gedachten gehad. Bij ons in de familie..... weet je, daar wordt alleen uit liefde getrouwd, met alle problemen op de koop toe. Mijn moeder...’ Haar vader kwam weer terug, en we onderbraken ons gesprek. Ik was tevreden, dat ik de stemming bij Ania zo snel had kunnen veranderen.

 Ik vertelde aan heer Kachel, dat mijn vader van mening was, dat vanwege de gevoeligheid van de lading, er niet meermaals omgeladen moest worden. Dan konden de buigzame loodstaafjes beschadigd raken. Daarom moesten de wagens in de smelterij geladen worden en hoefde er bij handelshuis Kachel alleen van paarden gewisseld te worden. Voor het begin wilde mijn vader drie nieuwe wagens ter beschikking stellen. Heer Kachel was zeer enthousiast over de plannen van een gemeenschappelijke loodhandel, en wilde de inzet van zijn voerlui volgens zijn boeken nog een keer goed overdenken en mij volgende morgen antwoord geven. Ik was heel tevreden over de goede voltooing van mijn missie, en ging naar onze slaapkamer. Het kamertje was licht en schoon, twee bedkasten stonden tegenover elkaar aan de wand, de luchtige donsen dekens waren met een bonte stof overtrokken. Alles ademde fris en schoon, toch was er iets of wat verandert sinds vanmorgen; op een klein tafeltje stond een kruik met een grote bos bonte bloemen. Ik voelde aan de kruik. Het water was nog heel koud, dus kon hij er nog niet zo lang geleden neer gezet zijn. Ik dacht gelijk aan Ania, en onderging daarbij een aangenaam gevoel. We hadden slechts een paar woorden met elkaar gesproken, maar daarbij toch meteen veel overeenstemming gevonden. Op de trap naar beneden trof ik Ania.
  

donderdag 3 juli 2014

Magdalena 15

Dom Menzel na Boża Góra

Hirschberg, 5 lipca 1425

Po śniadaniu Pan Kachel zaprosił mnie do swojego biura, gdzie, jak u nas, lezą wiele
grubych książek; książek wejściowe i wyjściowe. Oni lezą w dni roboty w halach na
katedrach, i tam piszą wszystkich ładunki i rozładunki. Wieczorem jednak idą do biura.
Ponadto lezą tu kopia książki, w której jest pisane kopia od wychodzących listów
biznesowych. Czułem się jak w domu , i zacząłem od razu mówić o planowany handlu
ołowiem.


Handel z Zittau do miast w Bohemia mieli w ostatnich latach, w związku z napady Husytów
mocno redukowało. Zittau która miało wysokiej długi Musiała szukać innych wartościowych
interesy, które można było obsługiwać tylko na bezpiecznych dróg. Rada miasta udało się
dostać od cesarza monopol na handlu, w wszystkie Babia Góra ołowiu ze Śląska. Ołów
byłby potrzebny do tworzenia witraży. W kościołach i domach prywatnych w Saksonii i
Bawarii, w coraz więcej tego typów okno montowali. Dlatego handel ołowiem wydawało się
mieć dobrą przyszłość. Ponieważ brakowało odpowiednich hali w Zittau na tym nowym
handel, rada poprosiła mojego ojca, dać jego hali do dyspozycji, które lezą korzystni
koło Bram Kobiet. Tez pytali ojciec monitorować ten handel. Ołów tam ma
być stemplowane do identyfikacji. Miasto również otrzymał prawo konfiskować
niestemplowane ołów.


Hirschberg, 5 juli 1425        
 
Na het ontbijt nodigde heer Kachel me in zijn buro, waar net als bij ons thuis, veel dikke boeken staan; de ingangs- en uitgangsboeken. Deze liggen op werkdagen, bij het in- en uitaden in de hallen op katheders om de verladingen in op te schrijven. ‘s Avonds gaan ze echter naar het buro. Ook liggen hier de kopieboeken, waarin de kopieen van de uitgaande zakelijke brieven geschreven worden. Ik voelde me hier thuis, en begon dan ook meteen over de geplande handel in lood te praten.

De handel van Zittau naar de Boheemse steden was in de laatste jaren, als gevolg van de rooftochten der Hussiten sterk terug gelopen. Het hoog verschuldige Zittau moest naar andere lonende zaken uitkijken, die men alleen op veilige wegen afhandelen kon. Zo had de raad van de stad het bij de keizer gedaan gekregen, dat al het Frauenberger lood uit Silezie, alleen in Zittau verhandeld mocht worden. Lood had men nodig voor het maken van glas in lood ramen. In kerken en prive huizen in Sachsen en Beieren werden steeds meer van deze nieuwe ramen ingebouwd. Daarom scheen de de handel in lood een goede toekomst tegemoet te gaan. Omdat voor deze nieuwe handelstak nog geen geschikte lagerhallen in Zittau waren, had de raad mijn vader gevraagd, zijn hallen, die gunstig bij de Vrouwenpoort lagen, daarvoor ter beschikking te stellen en de gehele handel voorlopig te bewaken. Het lood zou daar voor indentificatie gestempeld worden. De stad had ook het recht gekregen ongestempeld lood in beslag te nemen.