Wegerer Scholz 59

symbol masonow

Pewnego dnia Philipp powiedział, że zaprosił na wieczór członka loży masonów z Wrocław. Zawsze wyobrażałam sobie masona jako bardzo tajemniczego człowieka, który zajmuje się magią i mistyka. Teraz byłem ciekawy, co jest prawdą o tym. Byłem prawie zawiedziony, kiedy okazało się, że ten dżentelmen był normalną osobą, którą znałem nawiasem mówiąc, ponieważ raz pomógł mi na ulicach, kiedy się zgubiłem.

Podczas rozmowy, którą odbyliśmy podczas kolacji, Philipp zadał wiele pytań na temat pochodzenia i nazwy masonów. Członkowie masonerii chcą się nawzajem zachęcać, ale także zachęcać ich styl życia, aby żyli sensownie i w pokoju ze sobą. Pan Reiser, nauczyciel w Gimnazjum Elżbiety, opowiedział o tym, jak swoje swoim braciom, atak nazywają się masonom między sobą, o filozofie Jacobie Böhme z Zgorzelec. Mógłbym o tym mówić, ponieważ pożyczałem i czytałem książkę "Die Morgenröte in Aufgang" od pastora Buchardi z Proszowa.

Dużo rozmawialiśmy o zasadach, które zostały podane w religii chrześcijańskiej dla ogólnego życia, w szczególności z dziesięcioma przykazaniami. Pan Reiser reprezentował pogląd, że można również dostrzec znaczenie i wartość większości przykazań, bez angażowania się w religię lub boga. Gdyby byl uznano, że dobrze jest na przykład nie kłamać komuś innemu, to też było dla ta osoba kojąco, działać na to uznanie. W rezultacie zwiększyła się jego wiara w siebie, a pytania o sens życia stały się lżejsze i łatwiejsze do odpowiedzi niż w przypadku religii. Był ostro przeciwny temu, aby ludzie trzymali się zasad przez strach przed Bogiem lub śmiercią.

Philipp słuchał uważnie i zgadzał się z wieloma uwagami pana Reisera. Kiedy pan Reiser zaprosił go na pożegnanie jako gościa na następnym spotkaniu, chętnie się zgodził. Po tym spotkaniu Philipp powiedział mi, że uważa masonów jako wspaniały. Tylko dzięki takim oświeconym i energicznym ludziom można oczekiwać postępu w naszych stosunkach międzyludzkich. Chciał zostać członkiem loży masońskiej Wroclawski, chociaż papież Klemens XII dwa lata temu ekskomunikował wszystkich masonów katolickich. Jednak na świętym krześle siedział teraz bardzo tolerancyjny papież Benedykt XIV. Wtedy chyba nie byłoby problemu.

Op een dag vertelde Philipp dat hij voor de avond een lid van de vrijmetselaarsloge uit Breslau had uitgenodigd. Een vrijmetselaar had ik me altijd voorgesteld als een heel geheimzinnige man die met tovenarij en mystieke zaken omgaat. Nu was ik dus nieuwsgierig wat er van waar was. Ik was bijna teleurgesteld, toen bleek, dat het bij deze heer om een normaal mens ging, die ik overigens al kende, omdat hij me een keer op straat netjes hielp, toen ik verdwaald was.

Tijdens het gesprek dat we tijdens het diner voerden, stelde Philipp veel vragen naar de oorsprong en de naam van de vrijmetselaars. De leden van een vrijmetselaarsloge willen elkaar door voordragen maar ook door hun levensstijl aanmoedigen om zinvol en in vrede met elkaar te leven. Mijnheer Reiser, een leraar aan het Elisabethgymnasium vertelde, hoe hij zijn broeders, zo noemen zich de vrijmetselaars zich onder elkaar, over de filosoof Jacob Böhme uit Görlitz verteld had. Hier kon ik over meepraten, want ik had vroeger van pastor Buchardi in Kunzendorf het boek: ‘Die Morgenröte in Aufgang’ geleend en gelezen.

We spraken veel over de regels die in de christelijke religie gegeven werden voor het algemene leven, met in het bijzonder de tien geboden. Mijnheer Reiser vertegenwoordigde de mening, dat men de zin en waarde van de meeste geboden ook kon zien, zonder zich met religie of god bezig te houden. Als men het ingezien had, dat het bijvoorbeeld goed was, om een ander mens niet voor te liegen, dan was het voor deze persoon ook rustgevend, hiernaar te handelen. Daardoor werd zijn zelfvertrouwen groter en de vragen naar de zin van het leven lichter en makkelijker te beantwoorden, dan als religies het doen. Hij was er fel op tegen om door angst voor god of de dood de mensen zich aan de regels te laten houden.

Philipp had aandachtig geluisterd en het met vele opmerkingen van mijnheer Reiser eens geweest. Toen mijnheer Reiser hem bij het afscheid uitnodigde, als gast aan de volgende bijeenkomst deel te nemen, stemde hij blij toe. Na die bijeenkomst vertelde Philipp me, dat hij de vrijmetselaars geweldig vond. Alleen door zulke verlichte en daadkrachtige mensen kon men vooruitgang in onze menselijke betrekkingen verwachten. Hij wilde lid worden van de Breslauer vrijmetselaarsloge, hoewel paus Clemens XII, twee jaar geleden nog alle katholieke vrijmetselaars geëxcommuniceerd had. Nu zat er echter een zeer tolerante paus Benedict XIV op de heilige stoel. Dan zou het wel geen probleem zijn.

Wegerer Scholz 58

Rozkaz Friedrich II sadzic ziemniaki w Slask

Po obiedzie wszyscy znów poszliśmy do salonu. Postawiłem tam trochę ciasta. Friedrich usiadł na jednym z wielkich foteli, a ty u jego stóp na podłodze. Friedrich pogładził twoje włosy i powiedział: "Chciałbym, aby ten kraj mógł wreszcie żyć w pokoju i dobrobycie. Nie powinieneś już walczyć o wolność. Tak właśnie zrobił dla ciebie twój ojciec.

Czy życzenia Friedricha w tym czasie tylko się spełniły. Teraz znowu ty musisz iść na wojnę.

Potem Friedrich wznowił rozmowę z Philippem, którą przerwał dzień wcześniej. Słuchałem uważnie i byłem początkowo bardzo zaskoczony ostrością jego myśli, a potem stałem się też entuzjastyczny. Friedrich mógł streścić istotę skomplikowanego przypadku za pomocą niewielu słów, a następnie sformułować decydujące pytanie. Zwykle odpowiedź była prosta: tak lub nie. Otrzymał w ten sposobi zgodę rozmówcy lub poprosił o opinię przeciwną. Jeśli był dostępny, słuchał uważnie i nigdy nie przerywał myślenia drugiej osoby. Krótko podsumował tę linię myślenia, przyjął ją lub odrzucił z wyraźnymi argumentami. Tak powstała rozmowa jako dobrze przemyślany podręcznik. Po jakiś czas były przerwy, i ja korzystałem aby wypełnić szklanki, i zostało streszczone co bylo osiągnięte w naszych głowach. Tak leciały godziny. Nagle, po kolejnej przerwie refleksji, Friedrich wstał, objął Philipa przyjaznym, podziękował nam za ekscytujący wieczór, wezwał swojego ordynansa i wszyscy poszliśmy do drzwi frontowych. Zanim wszedł do powozu, pochylił się ku tobie i powiedział: "Naucz się pilne małego pruskiego. Wtedy możesz stać się tym, kim ja jestem - świadomie wstrzymał się - "dobrym sługą dla innych ludzi".

Potem wskoczył do powozu i pomachaliśmy mu radośnie. Sporo ludzi zebrało się na ulicy, a wszyscy chcieli zobaczyć króla. Policja musiała zamknąć drogę, ponieważ było za dużo ludzi. Kiedy me trójkę wciąż staliśmy na schodach, oni radowali się poruszającym powozem.

Na het eten gingen we weer met zijn allen naar de salon. Daar had ik wat gebak neer gezet. Friedrich ging in één van de grote zetels zitten, en jij aan zijn voeten op de grond. Friedrich aaide je over je haar en zei: ‘Ik zou willen, dat dit land eindelijk in vrede en welstand kon leven. Jij zou niet meer voor vrijheid moeten vechten. Dat heeft je vader voor je gedaan.’

Waren Friedrichs wensen toentertijd maar in vervulling gegaan. Nu moet jij ook weer ten strijde trekken.

Daarna nam Friedrich zijn gesprek met Philipp weer op, dat ze de dag tevoren onderbroken hadden. Ik luisterde aandachtig toe en was in eerste instantie zeer verbaasd over de scherpte van zijn gedachten en vervolgens werd ik enthousiast. Friedrich kon met heel weinig woorden het wezenlijke van een gecompliceerde zaak samenvatten en dan de beslissende vraag formuleren. Meestal was het antwoord dan eenvoudig: ja of nee. Hij kreeg zo de toestemming van zijn gesprekspartner of vroeg naar de tegengestelde mening. Was deze voorhanden, dan luisterde hij aandachtig, en nooit onderbrak hij de gedachtegang van de ander. Hij vatte ook deze gedachtegang kort samen, nam ze of aan, of verwierp ze met duidelijke argumenten. Zo bouwde zich een gesprek op als een goed doordacht leerboek. Na een tijdje, het waren de onderbrekingen, die ik benutte om de glazen te vullen, werd er samengevat, wat er in onze hoofden bereikt was. Zo vlogen de uren om. Plotseling, na weer een denkpauze, stond Friedrich op, omarmde Philipp vriendschappelijk, bedankte ons voor de opwindende avond, riep zijn ordonnans bij zich en we gingen met zijn allen naar de huisdeur. Voor hij in zijn koets stapte, boog hij zich nog naar je toe en zei: ‘Leer vlijtig kleine Pruis. Dan kun je ooit eens worden wat ik ben’, toen hield hij opzettelijk een pauze: ‘een goede dienaar voor andere mensen.’

Vervolgens sprong hij in zijn koets, en wij zwaaiden hem vrolijk uit. Op straat had zich een grote mensenmassa verzameld, die allemaal de koning wilden zien. Politie moest de weg afsluiten, omdat er teveel mensen waren. Terwijl wij drieën nog op de huistrap stonden, jubelden zij de wegrijdende koets na.

Wegerer Scholz 57

Bitwa u Malujowice

"A mój chłopcze, co mówisz teraz swojemu nowemu królowi?" On ci pytał. Odpowiedzieliście tylko: "Wciąż jestem mały i dlatego wolę słuchać aby coś uczyć. Mój ojciec już jadł z waszą wysokością i powiedział mi o tym. To było w Crossen, kiedy dzwon wypadł z wieży.

" Ah to był twój ojciec, który w tym czasie był posłańcem Oberamtsdirektor z panów z Zielona Góra ze mną w Crossen. Czy nie nazywał się Johann Schrock? Dobrze pamiętam, wtedy doznałem wielkiego strachu, kiedy to się stało, ale nie pozwolono mi tego pokazać. Gdzie jest teraz twój ojciec?

"Ojciec, jako pruski żołnierz, walczył w Małujowice, został ranny i zmarł później", była twoją krótką odpowiedzią. Friedrich nagle stał się bardzo poważny.

"Tak, w tej bitwie straciliśmy wielu ludzi. Na początku nie wyglądało to dobrze dla nas, gdy austriacka jazda przebiegła nad nami. Ja sam zostałem zabrany przez uciekającą pruską kawalerię, a moje rozkazy i wywołanie nie słuchane. Byłem głęboko przygnębiony i straciłem wszelką pewność siebie. Kiedy mój ordynans wezwał mnie do opuszczenia pola bitwy, aby nie zostać wziętym do niewoli, robiłem to przybite. Nigdy tego nie zapomnę. Ta bitwa została wygrana przez moich oficerów i odważną piechotę, nie przeze mnie. Więc twój ojciec był jednym z tych, którzy wygrali bitwę. Był lepszy ode mnie. Przysięgałem jednak, że następnym razem będę tak odważny i nie pozwolę, by odwaga opadła, bez względu na to, jak źle jest. Co więcej, nigdy więcej nie będę walczył z moimi żołnierzami w ten sposób, jak to uczyniliśmy w Małujowice. Jak na placu ćwiczeń. Generał musi mieć coś w swojej głowie i przezwyciężyć przeciwnika z głową, a nie na liczbą żołnierzy.

Stało się cicho przy stole. Każdy był tak zajęty swoimi własnymi myślami. Ty usłyszałeś o Johannie coś pięknego. Możesz być naprawdę dumny z tego dobrego człowieka, który twoim zdaniem był twoim ojcem. To ja też.

‘En mijn jongen, wat zeg je nu tegen je nieuwe koning?’, zei hij tegen jou. Je antwoordde slechts met: ‘Ik ben nog klein en luister daarom liever, om iets te kunnen leren. Mijn vader heeft al met uwe majesteit gegeten en mij daarover verteld. Dat was in Crossen, toen de klok uit de toren gevallen was.’

‘Zo, was dat je vader, die toentertijd als bode van de Oberamtsdirektor met de heren uit Grünberg bij mij in Crossen was. Heette hij niet Johann Schrock? Ik herinner het me goed, wan ik kreeg grote schrik, toen dat gebeurde, maar ik mocht dat niet laten merken. Waar is je vader nu?’

‘Vader heeft als Pruisisch soldaat bij Mollwitz gevochten, is daar gewond geraakt en later daaraan gestorven’, was je korte antwoord. Friedrich werd plots heel ernstig.

‘Ja we hebben veel mannen in die slag verloren. In het begin zag het er niet goed uit vor ons, toen de Oostenrijkse cavalerie over ons heen liep. Ik werd zelf door de vluchtende Pruisische cavalerie meegetrokken, en mijn vermaningen en bevelen beleven ongehoord. Ik was diep terneergeslagen en had alle vertrouwen verloren. Toen mijn ordonnans mij opriep om het slagveld te verlaten, om niet gevangen genomen te worden, ben ik moedeloos gevolgd. Ik zal dat nooit vergeten. Die slag werd door mijn officieren en de dappere infanterie gewonnen, niet door mij. Jouw vader was dus één van diegenen die de slag gewonnen hebben. Hij was beter als ik. Ik heb echter gezworen, bij de volgende keer net zo dapper te zijn en de moed niet te laten zinken, hoe slecht het er ook voor staat. Bovendien zal ik nooit meer met mijn soldaten op die manier de strijd aan gaan, zoals we in Mollwitz gedaan hebben. Als op een exercitieplein. Een veldheer moet iets in zijn hoofd hebben en de tegenstander met het hoofd en niet met het aantal soldaten overwinnen.’

Het werd stil aan tafel. Ieder was zo met zijn eigen gedachten bezig. Jij had net iets moois over Johann gehoord. Je kon op deze goede man, waarvan je dacht dat het je vader was, werkelijk trots zijn. Ik was het ook.

Wegerer Scholz 56

Prusski Flaga

Poszliśmy do jadalni na posiłek. Pytałem Friedrichs ordynans, co mogę zaoferować Jego Wysokość na kolację, ale powiedziano mi, że król nie był wybredny, i był mile zaskoczony z każdej nowości.

Zrobiłem zupę cebulową. Kiedy później sprzątałem talerzy, powiedział Friedrich: Ciekawy, co mamy po tych smaczne zupy hugenotów.” Wymyśliłem nową potrawę, kiedy usłyszałem, że dla król pruski, ważne było, że będą uprawiane w Śląsk ziemniaki.

Podejrzewano nawet, że ustanowiono będzie surowy królewski rozkaz na tego upraw. Na dużych talerzach ustawiłem stosy w kręgu ośmiu jabłek i tłuczonych ziemniaków. Pośrodku leżały cztery kupki z kaszanka i biały kiełbasy, z sosem maślanym.

"Kolory pruskie są ujęte w symbole nieba i ziemi! To dobrze wygląda i mogę sobie wyobrazić, że smakuje też dobrze "- powiedział Friedrich, kiedy podałem mu talerz. Wszyscy jedliśmy z dobrym apetytem i byliśmy zadowoleni.

W końcu zrobiłem słodki pudding jako deser. Friedrich natychmiast włożył palec do puddingu i lizał go ku twojej przyjemności, sapiąc głośno.

"Zapomniałem, że wy Ślązacy przywykliście do kuchni austriackiej. Słodkie desery jest jedyni rzecz, które zostały przejęte od mojego młodego przyjaciela w Wiedniu,” powiedział Friedrich i podniósł łyżkę do reszty pudding.

We gingen voor de maaltijd naar de eetzaal. Ik had aan Friedrichs ordonnans gevraagd, wat ik zijne majesteit als avondeten kon aanbieden, had echter te horen gekregen, dat de koning niet kieskeurig was, en met elke nieuwigheid blij verrast was.

Ik had een uiensoep gemaakt. Toen ik later de borden afruimde, zei Friedrich: ‘Ik ben benieuwd, wat we na deze lekkere Hugenotensoep krijgen.’ Ik had een nieuw gerecht verzonnen, toen ik hoorde, dat de Pruisische koning, het belangrijk vond, dat er in Silezië aardappelen verbouwd zouden worden. Er werd zelfs vermoed, dat er een streng koninklijk bevel voor de teelt hiervan gegeven werd. Op grote borden had ik in een cirkel van acht appelmoes en aardappelpuree hoopjes gelegd. In het midden lagen vier hoopjes van zwarte bloedworst- en witte leverworstvulsel, met daaromheen een botersaus.

‘De Pruisische kleuren omlijst door de symbolen van hemel en aarde! Dat ziet er goed uit, en ik kan me voorstellen dat het ook goed smaakt’, riep Friedrich, toen ik hem zijn bord gaf. We aten allemaal met een goede appetijt en waren en vrolijk bij.

Tenslotte had ik als nagerecht een zoete pudding gemaakt. Friedrich stak meteen een vinger in de pudding en lekte die tot jouw plezier luid slurpend af.

‘Ik was vergeten, dat jullie Sileziër aan de Oostenrijkse keuken gewend zijn. Maar deze zoete puddingen zijn het enige goede wat jullie van mijn jonge vriendin in Wenen hebben overgenomen’, zei Friedrich en pakte zijn lepel voor de rest van de pudding.