Wegerer Scholz 106 Wroclaw

Wroclaw 1850

W Wroclawiu zostałem przyjęty przez szczęśliwego Karla Abrahama. Podczas mojej nieobecności pozostało wiele pracy, którą mogłem teraz przetworzyć. Otrzymał rozkaz od króla Fryderyka, aby przybył bezpośrednio do Berlina. Nie wiedział, co on tam ma robić, ale chciał odejść z pierwszą, najlepszą opcją. Czekał tylko na moje przybycie.

Powiedziałem mu o moim spotkaniu z księciem-biskupem i że powinienem teraz widzieć go jako mojego ojca. Jego zadaniem była sprzedaż jego dużego domu we Wrocławiu, gdzie mieszkał on i Bibiana. Kiedy Abraham to usłyszał, krzyknął: „To dobrze, szukam właśnie takiego domu, ponieważ chcę się wkrótce ożenić”.

Poszliśmy tam razem, a godzinę później dom został sprzedany. Karl Abraham poprosił mnie o sporządzenie aktu sprzedaży i umieścił jego podpis na pustej kartce papieru, na której musiałem napisać później uzgodnione warunki sprzedaży. Czułem się bardzo zaszczycony jego wielką pewnością siebie. Kiedy mu to powiedziałem, zauważył tylko, że wśród ludzi, którzy są otwarci i uczciwi, powinno to być normalne. Mógł sprawić, że inna osoba byłaby bardzo zadowolona z takich słów wypowiedzianych przez nos i usta.

In Breslau werd ik door een overgelukkige Karl Abraham ontvangen. Tijdens mijn afwezigheid was er veel werk blijven liggen, wat ik nu kon verwerken. Hij had een bevel van koning Friedrich gekregen, om direct naar Berlijn te komen. Hij wist weliswaar niet, wat hij daar moest doen, maar wilde met de eerste, de beste mogelijkheid vertrekken. Hij had alleen maar op mijn aankomst gewacht.

Ik vertelde hem van mijn ontmoeting met de prins-bisschop en dat ik hem nu als mijn vader moest zien. In zijn opdracht moest ik het grote huis in Breslau verkopen, waar hij en Bibiana gewoond hadden. Toen Abraham dat hoorde, riep hij: ‘Dat komt goed uit, ik zoek toch net zo’n huis, want ik wil gauw genoeg trouwen.’

We gingen er samen naar toe, en een uur later al, was het huis verkocht. Karl Abraham vroeg me, een koopakte op te stellen en zette zijn handtekening op een leeg vel papier, waarop ik later dan de afgesproken verkoopsvoorwaarden moest schrijven. Ik voelde mij zeer geëerd door zijn grote vertrouwen. Toen ik hem dat zei, merkte hij slechts op, dat onder mensen die zich open en eerlijk gedragen, dat normaal moest zijn. Hij kon met zulke langs neus en lippen gezegde woorden een ander mens zeer gelukkig maken.

Wegerer Scholz 105

javornik

Potem przez chwilę było cicho w pokoju. Byłem bardzo zdenerwowany. Matka naprawdę nie zasługiwała na to, że została wyeliminowana przez zawiść i bezduszność. Nie chciałem w to wierzyć, a Philipp nie odpowiedział również na wspomniane wcześniej podejrzenia. Potem nagle powiedział, jakby był wstrząśnięty: „Bibiana zawsze nosiła dwa pierścienie, jeden po prawej, a drugi po lewej ręka. Położyłem je na moim małym palcu, kiedy umarła. Rok temu, jak znaleźliśmy się z nowu na Boża Góra, dałem jej jeden pierścień z herbem Schaffgotschów. W tamtym czasie miała już drugi pierścień, nie wiedzieliśmy, jak ten identyczny pierścień od rodziny von Schaffgotschów wszedł w jej posiadanie. Czy będziemy również dzielić tę pamięć o Bibianie?

W tym samym czasie zdjął pierścień z palca i podał mi go. Ten pamiętnik matka z pierścieniem to dwie rzeczy, które później zabrałem z Jawornik do Wroclaw. W tamtych czasach lepiej poznałem mojego ojca. Mogłem go teraz dobrze zrozumieć, a także rozumieć matkę, że czuła się bardzo dobrze u tak dobrą osobą.

Niemniej jednak uczucie, że Johann był moim ojcem, nie opuściło mnie. Byłem przyzwyczajony do tego od lat, aby zobaczyć go jako mojego ojca, jak podziwiam mój przykład. Ten obrażenie nie został powstrzymany przez nowy wgląd uzyskany w Jawornik. Tak bardzo stało się dla mnie jasne, że obraz ojca nie dotyczy samego ojcostwa, ale decydujące jest to, co przeżywa osoba.

W wielu rozmowach Philipp powiedział, że powinien być teraz silny z dwóch stron: przeciwko królowi pruskiemu w Berlinie, aby dotrzymał obietnicy tolerancji i utrzymania status quo katolickiej mniejszości na Śląsku. Z drugiej strony papież i jego doradcy byli w Rzymie, którzy sami wyrządzali mu krzywdę i chcieli zakończyć tolerancyjną postawę katolika na Śląsku.

Tydzień później odjechałem w mój jednoosobowy woź z zamku w Jowornik w drodze na Śląsk. Zostałem w Frankenstein tylko przez dwa dni, a potem przeszedł posterunek wojskowy z Klodzko, który mógł zabrać mnie do Wroclaw. Ponieważ zbiory dobiegły końca, dostałem kilka koszy owoców i warzyw dla młodego kuzyna w Wroclawiu. Rowniez dla mnie zbyt wiele rzeczy zostało spakowanych, jakbym należał do rodziny.

Daarna was het een poos stil in de kamer. Ik was zeer aangedaan. Dat had moeder werkelijk niet verdiend, dat ze door afgunst en harteloosheid uit de weg werd geruimd. Ik wilde het niet geloven, en Philipp ging ook niet meer op zijn eerdere genoemde verdachtmaking in. Toen zei hij plotseling alsof hij wakker geschud werd: ‘Bibiana had altijd twee ringen, een aan de rechter en een aan de linker hand gedragen. Ik heb ze om mijn pink gedaan, toen ze gestorven was. De ene ring met het wapen van Schaffgotsch heb ik haar geschonken, een jaar nadat we ons in Gotthardsberg weer terug gevonden hadden. De andere ring had ze toen al. We wisten niet, hoe deze identieke ring uit de familie von Schaffgotsch in haar bezit gekomen was. Zullen we dit aandenken aan Bibiana ook delen?’

Tegelijkertijd trok hij een ring van zijn vinger en gaf hem aan mij. Deze ring en moeders dagboek waren de twee dingen, die ik later uit Johannesberg mee naar Breslau nam. Ik heb in die dagen mijn vader veel beter leren kennen. Ik kon hem nu goed begrijpen, en ik kon ook moeder begrijpen, dat ze zich bij zo’n goed mens zich heel goed voelde.

Desondanks verliet het gevoel dat Johann mijn vader was, mij niet. Ik was daar jaren aan gewend geweest, hem als mijn vader, als mijn, door mij bewonderd voorbeeld te zien. Dit beeld was door het nieuwe, in Johannesberg verkregen inzicht niet verdrongen. Mij werd duidelijk, dat veel bij een vaderbeeld niet het vaderschap zelf, maar dat wat men met een mens meemaakt, doorslaggevend is.

Philipp zei in de vele gesprekken, die we voerden, dat hij nu naar twee zijdes sterk moest zijn: tegen de Pruisische koning in Berlijn, zodat hij zijn belofte voor tolerantie en de instandhouding van het status quo van de katholieke minderheid in Silezië nakwam. Aan de andere kant stond de paus en zijn raadgevers in Rome, die hem zelf schade toebrachten en de tolerante houding van de katholiek in Silezië wilden beëindigen.

Een week later reed mijn eenspanner weer weg van het slot in Johannesberg, op weg naar Silezië. In Frankenstein bleef ik slechts twee dagen, toen kwam er een militaire post uit Glatz voorbij, die me mee naar Breslau kon meenemen. Omdat net de oogst voorbij was, gaf men me meerdere korven met fruit en groente mee voor de jonge neef in Breslau. Ook voor mij had men van alles ingepakt, alsof ik bij de familie hoorde.

Wegerer Scholz 104

stary rzymski cmentarz

Byłem sparaliżowany tym wydarzeniem, które przydarzyło mi się jak grzmot na czyste niebo. To nie mogło pochodzić z zepsute potrawa. Przyszło mi do głowy, że to efekt silnej trucizny. Ale jak to się stało? Potem przypomniałem sobie, że po kolacji podczas kolejnych rozmów jezuicki ksiądz przybył do Bibiany z talerzem z dwoma kawałkami ciasta. Bibiana wzięła jedną, a ojciec natychmiast odszedł z talerzem i resztą ciasta. Nie pamiętam, żeby go później jeszcze zobaczyłem. To było straszne podejrzenie, które mnie tam spotkało. Byłem zszokowany, że mogłem wymyślić coś takiego.

Zaalarmowałem naszych sług i wezwaliśmy lekarza z Watykanu. Przyszedł i spojrzał raz na Bibianę i sporządził akt zgonu na jej pogrzeb. Kiedy odszedł, wysłałem jednego z naszych sług do lekarza w Rzymie, którego spotkałem w przeszłości, i wezwałem go, aby przyszedł. Przyjrzał się dokladne Bibianie. Kiedy poczuł jej usta, wstał i zobaczył: „To nie jest naturalna śmierć. Coś tu jest nie tak.

Bibiana została pochowana następnego dnia na niewielkim cmentarzu w Rzymie. Żaden kapłan w Rzymie nie chciał błogosławić protestantów. Pojawiło się jednak całe konsorcjum papieskie, w tym jezuicki ksiądz, którego podejrzewałem. Kiedy stanęliśmy przy grobie i wypowiedziałem kilka pożegnalnych słów i błogosławieństwa, długo patrzyłem mu w oczy. Nie mógł znieść wzroku i odwrócił głowę. Czy to była spowiedź?

Gdy byłem kilka dni później u papieżem, nie potępił mnie, a jedynie powiedział: „Bożą wolą było usunięcie twojego sekretarza z ziemi”.

Dotknęła mnie, bezduszność osoby, która waży i waży jego słowa, gdyż papież chciał jedynie wskazać, że zgodnie ze swoją wiarą że Bibiana nie została wzięta do nieba przez boga. Czy on może wiedział więcej o incydencie? Nie mogłem już tu zostać. Zamówiłem nagrobek na Bibianę, rzetelny rzemieślnik zapłaciłem z góry i wróciłem do Javornik.

Ik was als verlamd over deze gebeurtenis, dat als een onderslag bij heldere hemel mij overkomen was. Dit kon niet van alleen van een bedorven gerecht komen. Het ging me door het hoofd, dat het de werking van een sterk gif moest zijn. Maar hoe moest dat gebeurd zijn? Toen herinnerde ik me, dat na het avondeten bij de aansluitende gesprekken de jezuïetenpater naar Bibiana gekomen was met een bord met daarop twee stukken gebak. Bibiana had er een van genomen, en de pater was meteen daarna met het bord en de rest van het gebak weer weg gegaan. Ik herinner me niet, hem daarna nog gezien te hebben. Dat was een verschrikkelijke verdachtmaking, die daar in mij opkwam. Ik schrok van mezelf, dat ik zoiets überhaupt kon denken.

Ik alarmeerde onze bedienden en liet de arts uit het Vaticaan roepen. Hij kwam, keek een keer naar Bibiana en stelde een overlijdensakte voor haar begrafenis op. Toen hij weg was, stuurde ik een van onze bedienden naar een arts in Rome, die ik vroeger al eens had leren kennen, en vroeg hem dringend om te komen. Hij onderzocht Bibiana nauwkeuriger. Toen hij aan haar mond geroken had, ging hij rechtop staan en zie: ‘Dit is geen natuurlijke dood. Hier is iets niet in de haak.’

Bibiana werd de volgende dag op een klein onbeduidend kerkhof in Rome begraven. Geen priester in Rome wilde de protestantse zegenen. Toch was het hele pauselijke consortium verschenen, ook de jezuïetenpater, die ik verdacht. Toen we aan het graf stonden en ik enkele afscheidswoorden en een zegen sprak, keek ik hem lang in de ogen. Hij kon mijn blik niet uithouden, en wendde zijn hoofd af. Was dat een bekentenis?

Toen ik enkele dagen later bij de paus was, condoleerde hij me niet, maar zei slechts: ‘ Het was Gods wil, je secretaresse van de aarde weg te halen.’

Ik was geraakt, over zoveel harteloosheid van een mens, die zijn woorden wikt en weegt, want de paus wilde daar alleen maar mee aangeven, dat volgens zijn geloof Bibiana door god niet in de hemel was opgenomen. Wist hij misschien meer over het voorval? Hier kon ik niet langer blijven. Ik gaf opdracht een grafsteen voor Bibiana te laten maken, betaalde de betrouwbare handwerker vooruit en reisde terug.’

Wegerer Scholz 103

Vatykan kolo 1750

Następnego ranka Philipp poprosił mnie o wspólne śniadanie w jego biurze.

„Chcesz wiedzieć na pewno, jak umarła twoja matka? Powiem ci, jak wszystko poszło, chociaż będzie to dla ciebie trudne, ponieważ jest dla mnie trudne. Bibiana poprowadziła mnie do Rzymu, ponieważ widzę bardzo słabo z powodu choroby oczu iw ogóle nie umiem czytać. Byłem zatem zależny od wiarygodnego sekretarza do rozmów w Watykanie. Co więcej, nie chciałem być oddzielony od niej w tym niespokojnym czasie. Teraz wiesz, jak żyliśmy razem. Potrzebowałem jej, a ona mnie potrzebowała. Nie chcieliśmy stracić z oczu siebie i wspólnie doświadczyć wszystkiego na tym świecie. ”

Tymi myślami łzy napłynęły u Philipa i musiał przez chwilę milczeć.

„Podróż do Rzymu przebiegła bez większych problemów. Przeprowadziliśmy się do jednego z zewnętrznych domów w Watykanie, kilku pokoi, które były rezerwowane dla gości. Chociaż w służbie watykańskiej nowością było to, że biskup z sekretarka podróżowały, pewna i prawidłowa obecnosc Bibiany zrobiła na niej duże wrażenie, tak że byli traktowani z wielkim szacunkiem. Tylko jeden jezuicki ksiądz, który również należał do papieskiego konsorcjum, wielokrotnie wyrażał swoje niezadowolenie, że Bibiana nie jest katolikiem, a mimo to moją sekretarką. Najwyraźniej nie można tego usprawiedliwić dla Boga. Rozmawiałem z nim prywatnie, ale to też nie pomogło. Miałem wrażenie, że chciał uszkodzić Bibianę wszelkimi sposobami, a także zdyskredytował ją jako złego heretyka u papieżem.

De volgende morgen vroeg Philipp me om samen in zijn werkkamer te ontbijten. 

‘Je wilt zeker weten hoe je moeder gestorven is? Ik zal je vertellen hoe alles gelopen is, hoewel dat zwaar voor je zal zijn, zoals het zwaar voor mij is. Bibiana heeft me naar Rome begeleid, omdat ik wegens een oogziekte heel slecht kan zien en helemaal niet lezen kan. Ik was daarom voor mijn gesprekken in het Vaticaan op een betrouwbare secretaris aangewezen. Bovendien wilde ik in deze onrustige tijd niet graag van haar gescheiden zijn. Je weet nu, hoe intiem wij samenwoonden. Ik had haar nodig, en zij mij. We wilden elkaar niet uit het oog verliezen en alles op deze wereld samen meemaken.’

Bij deze gedachten kwamen bij Philipp de tranen, en moest eerst een poosje zwijgen.

‘De reis naar Rome was zonder grote problemen verlopen. We betrokken in een van de buitenste huizen in het Vaticaan, meerdere kamers, die voor gasten werden vrijgehouden. Het was voor de bedienden in het Vaticaan weliswaar nieuw, dat een bisschop met een vrouwelijke secretaris aanreisde, maar het zelfverzekerde en correcte optreden van Bibiana maakte daar grote indruk, zodat men haar al snel met hoogachting behandelde. Slechts één jezuïetenpater, die ook tot het pauselijke consortium hoorde, uitte steeds weer zijn ongenoegen daarover, dat Bibiana niet katholiek en toch mijn secretaris was, Dat kon men klaarblijkelijk niet voor God verantwoorden. Ik had een gesprek onder vier ogen met hem, maar dat hielp ook niet. Ik had de indruk, dat hij met alle middelen Bibiana wilde beschadigen, en haar ook bij de paus als een kwade ketter in diskrediet bracht.

Desondanks gingen de gesprekken met de leden van het pauselijke consortium goed vooruit. Ik was bereid, alle vernieuwingen door te voeren, met die het leven van de katholieken in Silezië vergemakkelijkt werd. Ik wees echter stikt alle maatregelen af, die tegen de protestante meerderheid van de bevolking zouden zijn. Toen we min of meer een resultaat hadden, werden we allemaal gevraagd om bij de paus op audiëntie te komen. Ook Bibiana was daar bij. Aansluitende namen we aan het avondmaal van de paus deel, waarvoor nog andere mensen werden uitgenodigd. Het ging er behoorlijk vrolijk aan toe en Bibiana nam ook opgewonden deel aan de aansluitende gesprekken.

Toen we kort daarna weer in onze kamers waren, klaagde Bibiana plotseling over erge pijn. Ze zou wel iets gegeten hebben wat bedorven was. Daarom liet ik haar een maagthee maken. Er waren nog maar een paar minuten voorbij, en ze verging van de pijn, en viel flauw en nog voordat ik een arts kon roepen overleed ze in mijn armen.