Wegerer Scholz 69

Bitwa po Lowosice

W 1756 r. Zgłosiłem się do armii pruskiej z trzema innymi przyjaciółmi z Boża Góra, ponieważ przed chwilą uwolniono Śląsk ponowie zagroził atak od Austriaków. My, cztery chłopaki Boża Góra, najpierw byliśmy przywieziony do Lwówek Sląski, ubrani i zaopatrzeni w broń. Każdego dnia musieliśmy ćwiczyć i robić długie marsze, jako hartowanie. Nauczyliśmy się budować obóz z namioty, aby ukryć je na danym obszarze, a zwłaszcza skonfigurować i zmienić układy bojowe. Przede wszystkim te ostatnie nas na początku okazały się zbędne, ponieważ uważaliśmy, że nasz entuzjazm był najważniejszy i dałby nam zwycięstwo.

Następnie przez kilka dni maszerowaliśmy do Saksonii i mieliśmy obóz w Pirna, naprzeciw obóz Saksonii. Na początku było szczęśliwe życie. Mieliśmy dobre jedzenie i napoje. Ale wkrótce zaczęliśmy się nudzić. W końcu chcieliśmy walczyć i podjąć decyzję.

Pewnego dnia donoszono, że duża armia Austriacka pochodzi z Bohemy. Król Fryderyk chciał zapobiec połączenie z armią Saską i wędrował w kierunku wojska austriackie. 22 września podano alarm i pomaszerowaliśmy. 25 września byliśmy w Uście nad Labą w Bohema, stawaliśmy nowe obóz, ale nie zostaliśmy tam długo i szybko ruszyliśmy dalej.

Trzydziestego września nasza kompania dotarła do jakiś góra, gdzie nie musieliśmy składować obozowiska, ale musieliśmy spać pod golem nieba na polu, ciągle z ładowanymi karabinami. Wróg musiał być bardzo blisko. Następnego ranka była gęsta mgła. Mimo to zerwaliśmy się i pomaszerowaliśmy w dolinie niedaleko miasta Lowosice. Tu po raz pierwszy spotkaliśmy się z Austriakami. Ich piechota schowali się w Lowosice, zanim stała ich kawaleria. U nas układ króla Fryderyka był dokładnie odwrotny. Najpierw piechota maszerowała, a za nią czekała kawaleria.

Ik was in 1756 met drie andere vrienden uit Gotthardsberg vrijwillig naar het Pruisische leger gegaan, omdat het net van de Oostenrijkers bevrijde Silezië, opnieuw door hen bedreigd werd. Wij vier Gotthardsberger werden eerst naar Löwenberg gebracht, daar gekleed en van wapens voorzien. Elke dag moesten we exerceren en lange marsen, als harding, afleggen. We leerden een lager van tenten bouwen, het verschansen in de omgeving, en bijzonder veel het opstellen en veranderen van gevechtsopstellingen. Vooral dat laatste vonden we in het begin overbodig, want we dachten dat ons enthousiasme de hoofdzaak was en ons de zege zou bezorgen.

Vervolgens marcheerden we meerdere dagen naar Saksen en hadden een kampement bij Pirna, tegenover het lager van de Saksen. In het begin was het een vrolijk leven. We hadden goed te eten en te drinken. Maar al snel begonnen we ons te vervelen. We wilden eindelijk vechten en een beslissing.

Toen werd er op een dag gemeld, dat er een groot Oostenrijks leger uit Bohemen kwam aangemarcheerd. Koning Friedrich wilde een samenvoeging met het Saksische leger verhinderen en trok de Oostenrijkse troepen tegemoet. Op 22 september werd er alarm gegeven en we marcheerden er op af. Op 25 september waren we bij Aussig in Bohemen en sloegen een nieuw lager op, maar we bleven er niet lang, en marcheerden al snel weer verder.

Op de dertigste bereikte onze compagnie een berg, waarop we echter geen kampement moesten opslaan, maar met steeds geladen geweren in het veld moesten kamperen. De vijand moest heel dichtbij zijn. De volgende morgen hing er een dichte mist. Desondanks braken we op en marcheerden het dal in bij het stadje Lobositz. Hier troffen we voor de eerste keer de Oostenrijkers. Hun infanterie had zich voor Lobositz verschanst, daarvoor stond hun cavalerie. Bij ons was de opstelling van koning Friedrich precies omgekeerd. Voorop marcheerde de infanterie en daarachter wachtte de cavalerie.

Wegerer Scholz 68

zamek Jansky Vrch

Ta historia mojej matki, Bibiana Scholz, otrzymałem w roku 1760 przez księcia biskupa Philipp Gotthard von Schaffgotsch, kiedy odwiedził go w zamek Jansky Vrch w Bohemy. Podróżowałem tam z Wrocławia w kilku etapach. Od Ząbkowice jeździłem tylko z małą, jeden konne bryczka, którą tam pożyczyłem. Byłem z tego bardzo zadowolony, ponieważ nie mogłem jeszcze chodzić normalne z powodu ranny na nogi. Kiedy w końcu pojechałem powoli pod górę do zamku, często musiałem konia dać odpocząć i miałem dużo czasu, myśleć o życie mojej matki u księcia-biskupa.

Kiedy zobaczyliśmy cztery lata temu po raz ostatni byłem burzliwy młody student, który z entuzjazmem jako pruski żołnierz poszło do wojny, aby będzie wreszcie spokój w naszym Śląsku. Ta wojna była wtedy, w 1760 jeszcze nie zakończona. Jako kulawy muszkieter nie mogłem już jednak służyć. Jako dorosły i dojrzały mężczyzna ja teraz miałem serię pytań dla księcia-biskupa, szczególnie na nieszczególnych okoliczności, w których moja matka zmarła w Rzymie.

Kiedy podjechałem pod górę, chciałem pójść do księcia biskupa jako jej były pracodawca. Kiedy opuściłem to miejsce na kilka dni, zrobiłem to jako jego syn. W przeszłości często myślałem o matce i jej relacji z księcia biskupa, również jego kochająca i ojcowski stosunek do mnie. Teraz po czytanie odpowiedz mojej matce i wielu długich i dobrych rozmowach z Philippem, mój ojciec, nabrał pewności.

Chcę odpowiadać dalej historię mojej matki, teraz w roku 1780, tak że wy, moje dwie córki, będziecie wiedzieć, kto był wasze babcia Bibiana, który wy nie mogliście poznać, bo musiała umrzeć tak wcześnie. Muszę zacząć, gdzie skończyła się historia matki.

Dit verhaal van mijn moeder, Bibiana Scholz, heb ik in het jaar 1760 van prins-bisschop Philipp Gotthard von Schaffgotsch gekregen, toen ik hem in slot Johannesberg in Bohemen bezocht. Ik was daar van Breslau uit in meerdere etappen daar naar toe gereisd. Vanaf Frankenstein reed ik alleen met een kleine éénspanner verder, die ik daar geleend had. Daar was ik heel blij mee, want ik kon vanwege de verwondingen aan mijn been nog niet goed lopen. Toen ik eindelijk langzaam bergop naar het slot reed, moest ik het paard vaak laten rusten en had ik veel tijd, over het leven van mijn moeder bij de prins-bisschop na te denken.

Toen we ons vier jaar geleden voor de laatste keer zagen, was ik nog een stormachtige jonge student, die geestdriftig als Pruisische soldaat de oorlog in trok, zodat er eindelijk vrede in ons Silezië zou zijn. Deze oorlog was toen, in 1760 nog steeds niet afgelopen. Ik kon als hinkende musketier echter niet meer van dienst zijn. Als volwassen en gerijpte man had ik nu een reeks van vragen voor de prins-bisschop, in het bijzonder over de eigenaardige omstandigheden waaronder mijn moeder in Rome de dood gevonden had.

Toen ik de berg op reed, wilde ik naar de prins-bisschop als haar vroegere werkgever. Toen ik enkele dagen deze plaats verliet, deed ik dat als zijn zoon. Vroeger al, had ik vaker over moeder en haar relatie tot de prins-bisschop nagedacht, ook over zijn liefdevolle en vaderlijke houding ten opzicht van mij. Nu was het na het lezen van moeders verhaal en vele lange en goede gesprekken met Philipp, mijn vader, zekerheid geworden.

Ik wil met het verhaal van mijn moeder, nu in het jaar 1780 verder gaan, zodat jullie, mijn beide dochters, ooit weten, wie jullie oma Bibiana was, die jullie niet hebben kunnen leren kennen, omdat ze zo vroeg moest sterven. Ik moet aanknopen, daar waar moeders verhaal eindigde.

Wegerer Scholz 67

Ulan z Kwieciszowice

W owym czasie w rządzie europejskim zaczęło się coś sparzyć o sytuacji w Prusach. Utratą Śląska, Maria Theresia nadal był kolcem w ciele. Zawarła sojusz z caryca Rosją, a 70 000 rosyjskich elitarnych żołnierzy i 80 000 austriackich żołnierzy zostało już zebranych, aby dokonać inwazji na Prusy. Saksonia również znowu uczestniczyła w tym sojuszu. Po nad to, król francuski również dołączył się, to za radą Madame Pompadour.

Kiedy przygotowania do wojny nie mogły być dłużej ukryte, Friedrich zapytał Marię Theresię, czy te ruchy wojsk były skierowane przeciwko niemu. Otrzymał wymijającą odpowiedź. Z drugiej strony został poinformowany przez holenderskich dyplomatów o traktatach między jego przeciwnikami. Ponownie zapytał Marię Theresię, czy chce rozpocząć wojnę przeciw niemu w tym czy w następnym roku. Ponieważ ta odpowiedź była możliwa również w kilku interpretacjach, wysłał swoje własne oddziały do ​​Saksonii w sierpniu, chociaż jego przeciwnicy byli w dużo siły wyższej. W związku z tym mógł wysłać tylko 20 000 ludzi na Śląsk i dlatego wołał nowych rekrutów pod bronie. Teraz podążasz za tym wezwaniem, mój drogi synu, z twoimi byłymi przyjaciółmi, kiedy byliśmy tego lata w Boża Góra. Mam nadzieję, że ta wojna skończy się szybko i pomyślnie dla Prus, aby ty możesz wrócić do twoje studia w Wrocław.

Er broeide toentertijd iets onder de Europese regeringen over de situatie met Pruissen. Maria Theresia was het verlies van Silezië nog een doorn in het oog. Ze was een bondgenootschap met de tsarina van Rusland aangegaan, en er waren al 70.000 man Russische elitetroepen en 80.000 Oostenrijkse troepen verzameld, om Pruissen binnen te vallen. Aan dit bondgenootschap deed ook Saksen weer mee. Bovendien trad ook de Franse koning nog toe, op advies van madame Pompadour.

Toen de oorlogsvoorbereidingen niet meer verborgen gehouden konden worden, liet Friedrich bij Maria Theresia navragen, of deze troepenbewegingen tegen hem gericht waren. Hij kreeg een ontwijkend antwoord. Van de andere kant was hij door Hollandse diplomaten over de verdragen tussen zijn tegenstanders geïnformeerd. Hij vroeg opnieuw bij Maria Theresia na, of zij in dit of het volgende jaar een oorlog tegen hem wilde beginnen. Omdat ook dit antwoord voor meerdere interpretaties mogelijk was, stuurde hij in augustus zijn eigen troepen naar Saksen, hoewel zijn tegenstanders ver in de overmacht waren. Hij kon daardoor maar 20.000 man naar Silezië sturen en liet daarom nieuwe rekruten onder de wapens roepen. Deze oproep ben jij nu, mijn lieve zoon, met je vroegere vrienden gevolgd, toen we deze zomer allemaal in Gotthardsberg waren. Ik hoop dat deze oorlog snel en met succes voor Pruissen ten einde gaat, zodat je weer terug naar je studie in Breslau kunt gaan.

Wegerer Scholz 66

zamek Gryf

To był niezwykły nowy pomysł dla Carla. Obaj mężczyźni tonie w zamyśleniu i milczeniu. Poszedłem do piwnicy, aby brać nową butelkę wina. Kiedy stanąłem przed stojakiem na wino, stało się dla mnie jasne, jaką ważną decyzją było wpaść w głowy mężczyzn. Wyciągnąłem butelkę po butelkę z stojakiem i przeczytałem, co było na etykietach. W końcu mialem butelce z 1735 w ręku. To był rok, w którym o moim życiu decydowało pierwsze spotkanie z Philippem w Boża Góra. Myślałem o ostatnich dwudziestu latach. Byli bardzo szczęśliwi, ponieważ że wtedy zdecydowałem tak, a nie inaczej. Pomyślałem, że to dwudziestoletnie wino przyczyni się teraz do ważnej decyzji.

Kiedy wróciłem do naszego pokój kominkowe, mężczyźni siedzieli dokładnie tak samo, jak opuściłem pokój. Kiedy dałem każdemu z nas nową szklankę, Philipp powiedział: "Bibianie, daj mi dobrą radę, co mam zrobić?"

Usiadłem, stuknęliśmy razem szklanki w spokoju i życzyliśmy sobie zdrowia i szczęścia. Po czym wyjaśniłem Philipowi i Carlowi, w kilkoma słowami, jak widziałem jego ważne zadanie jako mediatora między religiami na Śląsku. Wiedziałem, że może zawieść, ale będzie go wspierać i być z niego dumnym.

Po krótkim milczącym milczeniu Philipp powiedział: "Carl, powiem królowi pruskiemu, że jesteś gotowi przejąć Gryf, kiedy rezygnowałeś swoje austriackie stanowisko".

Wszyscy wstaliśmy, Philipp dał mi buziaka i ciepło objął swego przyrodniego brata. Napełniłem jeszcze raz kieliszki i znów stuknęliśmy wesoły jeszcze raz szklanki. Byliśmy szczęśliwi, o tym samym ton szklanki i pewności siebie w twarzach. Kilka tygodni później przyszła zgoda króla pruskiego. W tym wypadku prawdopodobnie był zadowolony, że mógł zgadzać się z tak rozsądną i dobrze uzasadnioną propozycją.

Dat was voor Carl een ongewone, nieuwe gedachte. Beide mannen verzonken daardoor in een nadenkend zwijgen. Ik ging naar de kelder om een nieuwe fles wijn te halen. Toen ik voor het wijnrek stond, werd me duidelijk, wat voor belangrijke beslissing zo dadelijk in de hoofden van de mannen moest vallen. Ik trok fles na fles uit het vak, en las wat er op de etiketten vermeld stond. Tenslotte had in een fles uit 1735 in mijn hand. Dat was het jaar, waarin mijn leven door de eerste ontmoeting met Philipp in Gotthardsberg beslist werd. Ik dacht aan de laatste twintig jaar. Ze waren voor mij zeer gelukkig geweest, omdat ik toentertijd zo en niet anders beslist had. Ik dacht, dat deze twintig jaar oude wijn, nu weer zou bijdragen tot een belangrijke beslissing.

Toen ik weer in onze haardkamer kwam, zaten de mannen nog precies hetzelfde, zoals ik de kamer verlaten had. Toen ik ieder van ons een nieuw glas ingeschonken had, zei Philipp: ‘Bibiana, geef me goede raad, wat moet ik doen?’

Ik ging zitten, we stootten in alle rust de glazen met elkaar aan en wensten ons gezondheid en geluk. Daarop verklaarde ik Philipp en Carl met weinig woorden, hoe ik zijn belangrijke opdracht als bemiddelaar tussen de religies in Silezië zag. Ik wist dat hij daarin kon falen, maar zou hem daarin steunen en trots op hem zijn.

Na een korte stilzwijgende pauze zei Philipp: ‘Carl, ik zal de Pruisische koning meedelen, dat je bereid bent, het heerschap Greiffenstein over te nemen, als je jouw Oostenrijkse ambt hebt neergelegd.’

We stonden allemaal op, Philipp gaf me een kus en omarmde zijn stiefbroer hartelijk. Ik vulde de glazen nog een keer en we stootten vrolijk met elkaar de glazen nog een keer aan. We waren blij, over de gelijke toon van de glazen en het vertrouwen in onze gezichten. Enkele weken later al, kwam de toestemming van de Pruisische koning. Hij was in dit geval waarschijnlijk blij, om met zo’n verstandig en goed geargumenteerd voorstel te kunnen instemmen.