Magdalena 8

Boża Góra latach 30

 

Jelenia Góra , 04 lipca 1425

 

Wczoraj wieczorem byłem jeszcze w ciemnym karczma w Kwieciszowice, dziś jestem w zupełnie innym świecie:wesoły czysty dom w miasta.

 Ten noc w karczma gdzie wczoraj spędziliśmy noc po naszym łamanego kołem, chyba zawsze będą pamiętać, chociaż nie wiele tam się wydarzyło. Hans i ja poszliśmy spać na czas. Kiedy obudziłem się w nocy i zauważyłem, że ktoś położył się koło mnie na moje łóżko. Ze względu na silną zapach popiel, która penetrowała  w moim nos, od razu wiedziałem, że to ta dziewczyna, która spotkałem wieczorem w jadalnia. Najpierw leżała w dłuż obok mnie, ale potem rolowała się je jak kot, a czołgała  się blisko do mojego ciała. Wkrótce zauważyłem jej spokojne oddech, że popadła w głęboki sen. Poczucie "konieczności ochronienie" nagle ogarnęło mnie. Powoziłem moja ręka na ją ramieniem i przyciągnął ją jeszcze mocniej do mnie. Nie, to nie tylko poczucie musieć, ale również można i chcieć.

Czułem się jak tego popołudnia, kiedy utrzymywali nas jeźdźcy z Zgorzelec. Najpierw miałem uczucie "muszę interweniować." Na pewno byłem jedyne miedzy wielu pomocników furmani, umiejących czytać i pisać, które był przyzwyczajone z innymi ludźmi z pomocą słów się wyrazić. Z tego wynikło dla mnie; muszę interweniować. Potem miałem taki szczęśliwego wrażenie, że błogi pozwolono interweniować, bo byłem w stanie robić więcej niż inni. Teraz przyszedł na mnie jeszcze raz te same uczucia, pierw to obowiązkowe  musieć , a potem to beatyfikujące uczucie można i być w stanie. Byłem przeczesz syn od  poszanowane handlarz z Zittau, mogłem i chciałem chronić ta dziewczynę. Ale chronić przed co? Nie wiedziałem. W ogóle wiedziałem nic o niej. Ale miałem pewne uczucie, aby ją chronić. Naprawdę kiedyś będzie to jasne. Z takimi myślami, chyba zasypiałem.

 









Hirschberg, 4 juli 1425

  

Gisterenavond was ik nog in de donkere herberg in Blumendorf, vandaag ben ik in een heel andere wereld: een vrolijk zuiver huis in de stad.

De nacht in de herberg waar we gisteren, na ons gebroken rad overnachtten, zal me wel altijd in herinnering blijven, hoewel er niet veel gebeurde. Hans en ik waren op tijd gaan slapen. Ik werd ‘s nachts wakker en merkte dat iemand langs me op mijn lager kroop. Door de sterke asgeur, die mijn neus binnen drong, wist ik meteen, dat het het meisje was dat ik ’s avonds in de herberg getroffen had. Ze vleide zich eerst lang gestrekt naast me, maar daarna rolde ze zich op als een poes, en kroop dicht tegen mijn lichaam. Weldra merkte ik aan haar rustige ademhaling dat ze in een diepe slaap gevallen was. Het gevoel van ‘het moeten beschermen’ kwam plotseling over mij. Ik sloeg een arm om haar heen, en trok haar nog vaster tegen me aan. Nee, het was niet alleen een gevoel van moeten maar ook van mogen en willen.

Het voelde als die middag, toen de Görlitzer ruiters ons aanhielden. Eerst was er een gevoel van ‘ik moet ingrijpen’. Ik was zeker de enige onder de vele voerknechten, die lezen en schrijven kon, die het gewend was, met andere mensen door middel  van woorden zich uit te drukken. Daaruit volgde voor mij; ik moet ingrijpen. Daarna had ik het gelukzalige gevoel, dat ik ingrijpen mocht, omdat ik meer kon als de anderen. Nu overkwamen me weer diezelfde gevoelens, eerst het verplichtende moeten, en dan het gelukzalige gevoel van kunnen en mogen. Ik was toch de zoon van een aangeziene koopman uit Zittau, ik kon en wilde dit meisje beschermen. Maar waarvoor beschermen? Ik wist het niet. Ik wist toch helemaal niets van haar. Maar ik had het zekere gevoel haar te moeten beschermen. Het zou heus wel ooit duidelijk worden. Met zulke gedachten ben ik zeker ingeslapen.



Magdalena 7

wól ciąga siana u Frischlinga

 

Kiedy poszedłem do jadalni, musiałem pierw przyzwyczaić się do tam panujące ciemności Karczma leżał w plecy na stoku góry. Dlatego miała tylko okna na stronę ulicę. W stronę góra był duży ogień. Mimo, że było już późno po południu, wisieli dwie wielki garnki nad ogniem, od który odbył się zapach pikantna zupa. Wygladalo na to ze nikt inny w jadalnia nie bylo. Chciałem zobaczyć, czy mógłbym z dużą łyżką wziąć trochę zupa i poszedłem do ognia. Zlękłam się straszne, kiedy nagle mały osoba który leżało koło ogień w popiel, wyskoczyło. To było na pewno dziewczyna, sądząc po szarym worku, który nosiła jako sukienka. Dużo nie mogłem widzieć w tej ciemności tam.

 

Wziąłem sobie cynowe talerz z ściany, nalałem sporo zupy i usiadłem u jednego z dużych stoły. Wciąż wstrząśnięty o tym, co właśnie doświadczyłem, pochyliłem się nad moja zupa. Kiedy na mniespojrzałem w górę, dziewczyna w szarym worekowe sukienka stała wzdłuż mojego stolika i spojrzała . Nie słyszałem jak ona zbliżała się do mnie, bo była boso i ja również zamarł w zdumieniu. Więc oglądaliśmy na nas chwilę, nic nie mówiąc, i bez poruszania się. Teraz jednak, mogłem widać jej twarz. Był brudno od popiel. Nad jej policzkach kiedyś płynęli łzy, który pozostawili szerokie ślady. Śledziłem tych linii z moich oczu, i tak spotkali się nasze oczy. Nie mogłem widać kolor, ponieważ źrenice jej oczy byli cały otwarty w tej ciemności, że spojrzałem w dwóch głębokich dziury. Nie mogłam odwrócić wzrok  Nagle dziewczyna usiadła obok mojego stołu na ziemię, nie tracąc mnie z oko. Przypomniałem sobie, że mój pies w domu , które robi to samo, kiedy jem cos. On tez nie puści wzrok od mnie aż ja mu cos daje do jedzenie. Miałem też dać jej trochę mojej zupie?
Ja wziąłem łyżkę zupa z misce. Kiedy trzymał łyżkę do jej ust, otworzyła ją , bez stracenie wzrok ode mnie i wykala zupę. Gdy chciałem powtórzyć tego, potrząsnęła głową, nadal nie tracąc mnie z oko. W końcu ja chcialem odwracac raz glowa, ale byłem jak opętany z jej wzrok. Po jakiś czas wstała, odwróciła się i zniknął w ciemnym kącie jadalni,  tam gdzie ja już podejrzewałem wyjście.

 

Potrzebowałem trochę czasu, dopóki wróciłem do siebie. Na początku myślałem, że wszystko sobie wyobraziłem, ponieważ na drodze miałem cały czas gorącego słońca na mojej głowie. Jednak, przypomniałem sobie coraz więcej szczegółów o to, co się stało i zacząłem myśleć. Oparłem się plecami do chłodną ścianę, oczy mnie powoli zamknęli, a drzemka mi wzięła. Kiedy się obudziłem, usłyszałem znajome głosy przed domem i wyszła na zewnątrz. Hans i Jörg przyjechali z wozem, a już nocleg w karczma ustalili.

 

Było już tak późno, że może już nie dotrzeć do następny karczma na czas. Inn następnym razem Bo byliśmy pierwszymi gośćmi dla tej nocy, mogliśmy wybrać ładny pokój pod dachu.

Teraz tu siedzę, i pisze od ekscytujących przygodach dwóch ostatnich dni. Przez okna można patrzeć daleko w doliny. Tam gdzie nasza ulica zamienia się w zachód słońca, widać dużą chmurę pyłu, to znaczne że więcej wozów tu będą zatrzymać. Pierwszy już są. Będę robić nowe miejsce do spanie z świeże słomo. Furmanów są od Frydland

 

 

 

 

Toen ik de eetzaal binnen ging, moest ik eerst aan de daar heersende donkerheid wennen.  de herberg lag tegen een berghelling. Daarom had de herberg alleen ramen naar de straatkant. Aan de bergkant was een grote vuurplaats. Hoewel het al later in de middag was hingen er nog twee ketels boven het vuur, waaruit een kruidige soepgeur opsteeg. Er was schijnbaar niemand anders in de herberg. Ik wou zien of ik met een grote lepel wat van de soep kon nemen en ging naar de vuurplaats. Ik schrok me kapot, toen plotseling een kleine gestalte opsprong en wegliep, die langs het vuur in de as gelegen had. Het was zeker een meisje, te oordelen aan de grauwe zak, die ze als jurk droeg. Veel kon ik in het donker niet zien.

Ik nam een blikken nap van de wand, goot er een flinke scheut soep in en ging aan één van de grote tafels zitten. Nog geschrokken van wat ik zojuist had meegemaakt, boog ik me over mijn soep. Toen ik opkeek stond het meisje  in het grauwe zakkleed langs mijn tafel en staarde me aan. Ik had haar op haar blote voeten niet horen aankomen, en verstarde eveneens van verbazing. Zo keken we ons een tijdje zonder iets te zeggen aan, zonder ons te bewegen. Nu kon ik echter haar gezicht zien. Het was vuil van de as. Over haar wangen waren tranen gelopen en hadden brede sporen achter gelaten. Ik volgde deze lijnen met mijn ogen, en zo troffen zich onze blikken. De kleur van haar ogen was niet te herkennen, want haar pupillen waren in de donkerheid zo weid geopend, dat ik in twee diepe gaten keek. Ik kon mijn blik niet meer afwenden. Plots ging het meisje langzaam door de knieen en ging langs mijn tafel op de grond zitten, zonder mij uit het oog te verliezen. Mij herinnerde dat aan mijn hond, thuis, die ook langs me gaat zitten, als ik aan tafel iets eet. Hij laat me dan ook niet meer uit het oog, totdat ik hem iets van mijn eten geef. Moest ik haar ook iets van mijn soep geven? Ik doopte mijn lepel in de schaal. Toen ik de lepel voor haar mond hield, opende ze deze, zonder haar blik van mij af te wenden, en slurpte de soep naar binnen. Toen ik het herhalen wilde, schudde ze licht met haar hoofd, steeds zonder mij uit het oog te verliezen. Ik wilde eindelijk een keer wegkijken, maar was als van haar blik bezeten. Na een tijdje stond ze op, draaide zich om en verdween in een donkere hoek van de eetzaal, waar ik al een achteruitgang vermoed had.

Ik had een tijdje nodig, voor dat ik weer tot mezelf kwam. Eerst dacht ik, dat ik me alles ingebeeld had, een gevolg van de hete zonnestralen op mijn hoofd, onderweg. Toen echter herinnerde ik me meer en meer details van het zojuist meegemaakte en begon na te denken. Ik leunde achterover tegen de koele wand, de ogen vielen me toe, en zo dutte ik wat voor me heen. Toen ik weer wakker werd, hoorde ik bekende stemmen voor het huis en ging naar buiten. Hans en Jörg waren met de wagen aangekomen, en hadden met de waard onze overnachting al afgesproken.

De dag was al zover voort geschreden, dat we de volgende herberg niet meer op tijd bereiken konden. Omdat wij de eerste gasten van deze nacht waren, konden we ons een mooie kamer onder het dak uitzoeken.

Hier zit ik nu en heb de opwindende belevenissen van de beide laatste dagen opgeschreven. Men kan door het raam ver in het dal wegkijken. Daar waar onze straat in de zonsondergang overgaat, ziet men aan een grote stofwolk, dat nog meer wagens hier vanavond halt zullen houden. De eerste komen zojuist aan, en ik zal me nu weer een nieuw strolager maken. Het zijn voerlui uit Friedland.





Magdalena 15

Dom Menzel na Boża Góra

 

Hirschberg , 05 lipca 1425

 

Po śniadaniu Pan Kachel zaprosił mnie do swojego biura, gdzie, jak u nas, lezą wiele grubych książek; książek wejściowe i wyjściowe. Oni lezą w dni roboty w halach na katedrach, i tam piszą wszystkich ładunki i rozładunki. Wieczorem jednak idą do biura. Ponadto lezą tu kopia książki, w której jest pisane kopia od wychodzących listów biznesowych. Czułem się jak w domu , i zacząłem od razu mówić o planowany handlu ołowiem.

Handel z Zittau do miast w Bohemia mieli w ostatnich latach, w związku z napady Husytów mocno redukowało. Zittau która miało wysokiej długi Musiała szukać innych wartościowych interesy, które można było obsługiwać tylko na bezpiecznych dróg. Rada miasta udało się dostać od cesarza monopol na handlu, w wszystkie Babia Góra ołowiu ze Śląska. Ołów byłby potrzebny do tworzenia witraży. W kościołach i domach prywatnych w Saksonii i Bawarii, w coraz więcej tego typów okno montowali. Dlatego handel ołowiem wydawało się mieć dobrą przyszłość. Ponieważ brakowało odpowiednich hali w Zittau na tym nowym handel, rada poprosiła mojego ojca, dać jego hali do dyspozycji, które lezą korzystni koło Bram Kobiet. Tez pytali ojciec monitorować ten handel. Ołów tam ma być stemplowane do identyfikacji. Miasto również otrzymał prawo konfiskować niestemplowane ołów.

 

 

Hirschberg, 5 juli 1425   

Na het ontbijt nodigde heer Kachel me in zijn buro, waar net als bij ons thuis, veel dikke boeken staan; de ingangs- en uitgangsboeken. Deze liggen op werkdagen, bij het in- en uitaden in de hallen op katheders om de verladingen in op te schrijven. ‘s Avonds gaan ze echter naar het buro. Ook liggen hier de kopieboeken, waarin de kopieen van de uitgaande zakelijke brieven geschreven worden. Ik voelde me hier thuis, en begon dan ook meteen over de geplande handel in lood te praten.

De handel van Zittau naar de Boheemse steden was in de laatste jaren, als gevolg van de rooftochten der Hussiten sterk terug gelopen. Het hoog verschuldige Zittau moest naar andere lonende zaken uitkijken, die men alleen op veilige wegen afhandelen kon. Zo had de raad van de stad het bij de keizer gedaan gekregen, dat al het Frauenberger lood uit Silezie, alleen in Zittau verhandeld mocht worden. Lood had men nodig voor het maken van glas in lood ramen. In kerken en prive huizen in Sachsen en Beieren werden steeds meer van deze nieuwe ramen ingebouwd. Daarom scheen de de handel in lood een goede toekomst tegemoet te gaan. Omdat voor deze nieuwe handelstak nog geen geschikte lagerhallen in Zittau waren, had de raad mijn vader gevraagd, zijn hallen, die gunstig bij de Vrouwenpoort lagen, daarvoor ter beschikking te stellen en de gehele  handel  voorlopig te bewaken. Het lood zou daar voor indentificatie gestempeld worden. De stad had ook het recht gekregen ongestempeld lood in beslag te nemen.





Magdalena 6

zabieranie siano na Boża Góra latach 40

Karczmarz nie tylko miał karczmę. Był również odpowiedzialny za tam kwaterowane dodatkowy koni który tam furmani zostali i miał małą kuźnię. Kiedy przyjechaliśmy, spojrzał na uszkodzenia oraz szacowany czas naprawy i koszty. Hans spodziewali dłuższego czasu i wyższe koszty. Więc od razu zgodził się chętnie. On od razu wszedł do karczmy, ja chciałem oglądać podczas naprawy, bo nigdy nie widziałem czegoś podobnego. Spiczastymi obcęgami wyciągnął sześć gwoździ z obręczy koła, uderzył młótem i koło się rozpadło. Gdybym nie szybko skoczyłem na bok, żelazny obręcz spadł mi na nogi. Gospodarz włożył obręcz po prosto w ogień, który paliło w kuźni. Zapytałem go, dlaczego to było tak zrobione. On tylko mruczał, że będę to zobaczyć później. Po usuniecie złamane szprychy, poszedł do sąsiedniego pokoju, gdzie powieszone na ścianie byli duża liczba o różnej długości i grubości szprychy. Porównał je znowu i znowu, i wreszcie wyjął trzy z których on niewiele potrzebował popracować, żeby pasowali. On położył ich na jego rzeźbiarskich ławce i zaczął na wzór starych szprych do reprodukcji. Wióry z  suchego drewna dębu latali przez kuźnia, a ja podziwiałem pokoju i pewność siebie  jak karczmarza robił swoje pracy. Nowe szprychy tak dokładnie pasować do koła, ze musieli bity z potężnych uderzeń młotkiem w koło.  Następnie wyjął rozżarzona do białości żelazną obręcz z ognia i nasadził ja łatwo na drewnianym kole. Teraz było dla mnie jasne, po ochłodzeniu, obręcz ponownie pasowała precyzyjne do koła. Jeszcze sześć nowe gwoździe koła był gotowy.

Poszedłem po Hansa do karczmy. Obowiązał mi, że piję cos przed odwrotu. Na końcu, zasugerował , że po prostu zostaje w karczmie i czeka na nich, oni powinni być w około dwie godziny z wozem. Nie miałem ochotę iść  powrotem w takim upału i zgodziłem bardzo chętnie.

Bijdragen

Annuleren

Your contribution will be used to improve translation quality and may be shown to users anonymously

Bedankt voor het indienen van de vertaling.

De waard runde niet alleen een herberg. Hij verzorgde ook de daar ondergebrachte voorspanpaarden en had een kleine smederij en werkplaats. Toen we aankwamen, bekeek hij de schade en schatte de reparatietijd en kosten. Hans had op een langere tijd en hogere kosten gerekend. Zodoende stemde hij meteen, blij, in. Hij ging meteen de herberg binnen, ik wou bij het repareren toekijken, want ik had zoiets nog nooit gezien. Met een spitse tang trok de waard de zes nagels uit de radkrans, en met één hamerslag viel het rad uit elkaar. Als ik niet snel aan de kant was gesprongen, was de ijzeren hoepel op mijn voeten gevallen. De waard legde de hoepel meteen in het vuur, dat in de smidse glom. Ik vroeg hem waarom dat zo gedaan werd. Hij bromde slechts, dat ik dat later wel zou zien. Nadat hij de gebroken spaken verwijderd had, ging hij naar een aangrenzende kamer, waar een groot aantal spaken van verschillende lengtes en diktes aan de wand hingen. Hij vergeleek ze steeds weer en uiteindelijk haalde hij er dan drie uit, die slechts een beetje bijgewerkt hoefden te worden. Hij spande ze in zijn houtsnijbank en begon ze naar het voorbeeld van de oude spaken na te maken. De spanen van het droge eikenhout vlogen in het rond, en ik bewonderde de rust en zekerheid waarmee de waard zijn werk verichtte. De nieuwe spaken pasten zo precies in het rad, dat ze er met krachtige hamerslagen in gedreven moesten worden. Daarna haalde de waard de verhitte ijzeren hoepel uit de smederij en schoof hem makkelijk over het houten rad. Nu was het me duidelijk, na het afkoelen zou de hoepel weer vast om het wiel zitten. Nog zes nieuwe nagels en het rad was klaar.

Ik ging Hans uit de herberg halen. Deze stond er op dat ik voor de terugmars nog iets zou drinken. Ten slotte stelde hij voor, dat ik simpelweg  in de herberg op hen zou wachten, zij zouden over ongeveer twee uur met de wagen arriveren. Ik had niet veel zin in de brandende zon weer de hele weg terug te lopen, en stemde maar al te graag toe.





Magdalena 5

Dom Frischling na Boża Góra

 

 

Hans bil z bata, a nasz konwój ponowie ruszal i kontynuowaliśmy podróż. Po jakiś czas Hans odwrócił się do mnie i poklepał mnie po ramieniu; "Naprawdę dobry chłopak! Dużo respekt." Byłem bardzo dumny, bo po raz pierwszy w tej podróży miałem wrażenie, że był użyteczny.

Odjechaliśmy bardzo wcześnie z Mirsk na Kwisa. W Rębiszów musieliśmy czekać żeby mogliśmy dostać dwóch dodatkowych koni który mogli nas pomagać ciągać woź przez następny góry. Było sporo koni, ale Hans nie chciał ich, powiedział ze oni byli w taki stanie, ze szybszej zdechli niż nas pomagać z wozem. Później, kiedy byliśmy po za górze, podróż poszło dość gładko.

Droga była w bardzo złym stanie, nawet na wiosnę, byli wiele głębokich dziur. Niektóre były tak głębokie, że nie można przejechać. Wcześniejszy wozy dlatego już szukali nowe droga obok. W rezultacie z droga była dwa do trzech razy szerszy niż było to konieczne. Hans miał pełne ręce roboty, aby właściwie kierować wóz. Jörg końcu poszedł obok koni prowadzi ich i wziął ich na uzdę. Ja tez skoczył z wóz, bo tak kołysała, że prawie spadł. Nagle wóz pochylił się na bok z dużo hałasu i groził upadek na bok. Złamał się koła. Hans pozostawił przekleństwo wyniesienie do nieba, tak długo, która nigdy wcześniej w życzę nie słyszałem. Jego dobry humor również znikło. Jörg pociągnął pod woź kawałek drewna z otwory, od gdzie ja sens nie widziałem. Hans nie chciałem pytać. Ale zobaczyłem, jak mógł z drewnianym prętem i docierania samochodu zwiększyć stopniowo. Jak to możliwe? To ciężka załadowany wóz!. Ale to działało. Pod uniesionym wóz, jeszcze innego kawałek drewno została zaciśnięta, i złamane koła mogli być usunięta. Nastrój Hansa poprawiło po każdego krok. Wyciągnął oba konie i lądował złamane koła na jednej z nich i kazał mnie wspinać na drugi. Ja to chętnie robiłem.
Potem wyszliśmy, nadal w dół,  tam gdzie będzie karczma. Jörg został u woź. Hans przeszedł obok koni, w przypadku koni, uwolnione od ich ciężkiej pracy pójdzie kłusem, i trzymał je krótko, tak by zaoszczędzić siły na ten gorący dzień. Hans zaczął ponownie śpiewać piosenki jego dobry humor wrócił. Przestał śpiewać tylko żeby zwrócić do mnie pokazać z odległej karczmie. Kolejne pół godziny i mamy tam być.

 

Hans knalde met de zweep, en onze kolonne zette zich weer in beweging. Na dat we een tijdje gereden hadden draaide hij zich op de koetsiersbok naar mij en klopte me op de schouder; ‘ Dat heb je goed gedaan jongen! Alle repect!’ Ik was zeer trots, want voor de eerste keer deze reis had ik de indruk, van nut te zijn geweest.

We waren in Friedeberg aan de Queis zeer vroeg vertrokken. In Rabishau moesten we echter lang wachten, tot we een voorspan van twee extra paarden konden krijgen, om de volgende bergen over te kunnen. Er waren daar wel enkele paarden, maar Hans wou er geen enkele van hebben, want die zouden onderweg eerder kreperen als onze wagen helpen, zei hij. Toen we later de berg over waren, ging het tamelijk vlot verder.

De weg was in zeer slechte toestand , nog van het voorjaar had ze veel diepe gaten. Sommige waren zo diep, dat je er niet door kon rijden. Eerdere wagens hadden daarom er al een nieuwe weg  langs gezocht. Daardoor was de weg twee tot drie maal zo breder als nodig was. Hans had zijn handen vol om de wagen goed te sturen. Jörg ging tenslotte voor bij de paarden lopen en nam ze aan de teugel. Ook ik was van de wagen gegaan, want hij schommelde zo sterk  heen en weer, dan ik er bijna van af viel.  Plotseling leunde de wagen met veel lawaai naar één kant en dreigde om te vallen.  Er was een rad gebroken.

Hans liet een vloek ter hemel stijgen, van een lengte die ik nog nooit had gehoord. Zijn goeie zin was dus ook voorbij. Jörg haalde onder de wagen een houtklots met keilvormige openingen vandaan, waar ik eerst het nut  niet van inzag. Hans vragen wilde ik ook niet. Toen zag ik echter, hoe hij met een houten stang en de klots de wagen beetje bij beetje kon opkrikken. Hoe was dat nou  mogelijk? Deze zware vol beladene wagen. Maar het werkte. Onder de opgekrikte wielnaaf werd een andere klots geklemt, en het gebroken rad kon er af gehaald worden. Het humeur van Hans verbeterde met elke handeling. Hij spande beide paarden uit, en laadde het gebroken rad op één van hen en beval mij op het andere paard te bestijgen, wat ik best graag deed.

Toen vertrokken we, verder bergafwaarts, alwaar een herberg zou zijn. Jörg bleef bij de wagen. Hans liep langs de paarden, voor het geval dat de paarden, bevrijd van hun zware werk, zouden gaan draven, en hield hij ze rustig zodat ze hun kracht op deze hete dag zouden sparen. Hans begon weer een liedje te zingen, zijn goeie zin was weer terug. Hij onderbrak het zingen alleen, om me de in de verte gelegen herberg te wijzen. Nog een half uur en dan zouden we er zijn.

 

 





Magdalena 4

szkółka na Boża Góra latach 30

 

'Panie, czy nie pierwszy przedstawić do nas! Jestem Feuring Symon, syn handlarz i radnego Hans Feuring z Zittau, a pan, kim pan jest?'

 

Kapitan grupa jeźdźców spojrzał w moim kierunku i zrobił dezaprobaty twarz. Nagle jeden z sędziów pchał konia do przodu i krzyknął;

 

'Znam twój ojciec dobrze, jestem handlarz i radny Nikolaus Spanner z Zgorzelec. Przywódca tych ludzi jest głównym hetman z miastem Zgorzelec, Pan Hansa von Bolbeitz, on robi w imieniu i na prawo od miasta Zgorzelec, i radzę robić to co on wskazuje.'

 

Zachęcony sukcesem mojej małej interwencji i pod zdumionego spojrzenia z furmanów, nie byłem jeszcze zadowolony.

'Pozwól mi zobaczyć upoważnienie swojego miasta Chcę zobaczyć, co to ma znaczyć ' krzyknął na niego z trochę dumy w głosie. To wywołał trochę niespokojny w grupy jeźdźców, bo na to oni najwyraźniej nie liczyli. Radny Spanner rozmawiał z kapitanem, który dał odpowiedź gburowaty. To najwyraźniej nie zgadzają się, co się stanie teraz. Wyglądało na to oni, że oni żaden list z miasta Zgorzelec mieli, który mogą nam pokazać. Tak czy owak, przyniósł ich niewygoda i byłem zadowolony.

Tak staliśmy naprzeciw siebie na jakiś czas. Na polu po drodze, grupa jeźdźców z Zgorzelec składający się z uzbrojonych mężczyzn, a na drodze konwój czterech wozów handlowe, z na początek zaskoczony furmani, ale teraz również coraz podrażniona. Gdy zbliżył się za nami na drodze wielką chmurę kurzu. Podejrzewałem innych konwój wozów z Mirsk, który później jak my wyjechali, i tez padną w pułapkę. Ale wkrótce okazało się, że to grupa mocno uzbrojonych mężczyzn, którzy do nas jechali w galopie. Jednostka przednia pan w wysokiej jakości odzieży rycerza, jak ja na polne drodze nigdy nie widziałem. Uwagę panów z Zgorzelcu  teraz koncentrowało się na tej grupie. Sędziowie wyciągnęli broń i jeźdźcy usztywnione kusze. Kiedy stało się jasne, że drugi jednostka było bardzo dobrze uzbrojony i były w nadliczbowych, oni opuścili broń i udali być przyjazne aby nie prowokować walk.

Pan w wybitne ubranie rycerza jechał aż do głównego hetman miasta Zgorzelec, pozdrawiając zdjął kapelusz i powiedział: 'Panowie, jestem Gotsche Schoff, władca Gryf, Kamienica i Chojna. Wiem, a także pokazują wasze znaków, że jesteście wszyscy od miasta Zgorzelec. Jesteście w wrogowie sposób na mojej ziemi i gleby oraz utrudniajcie spokojny ruch w moim kraju. Więc jesteście aresztowany i poprosi mnie śledzić do mój zamek. Kiedy będzie oporu moje ludzie natychmiast korzystają broni bez ostrzeżenia. Będę informować po naszym przybyciu na zamek Gryf, natychmiast rady miasta Zgorzelec o tego incydent. Jednak spodziewam się, że panowie kilka dni na moim zamku powinny pozostać, a nie jako mój gość, ale jako moich więźniów. Tutejsze furmani życzę dobrego podróż na mojej ziemi, i przepraszam za niedogodności.'

 

Jeźdźcy Gotsche Schoff wzięli od sędziów i jeźdźcy z Zgorzelcu broń i związali konie w rzędzie na liny, więc utworzyli długą procesję, z którego nikt nie mógł uciec. Gotsche Schoff tymczasem pojechał już przez pola  z niektórych swoich ludzi w kierunku zamku, który można było zobaczyć leczącego na horyzoncie, na górę.

 

 

 

‘ Mijnheer, zou u zich niet eerst eens aan ons voorstellen! Ik ben Symon Feuring, zoon van de koopman en raadsheer Hans Feuring uit Zittau, en wie bent u?

De aanvoerder van de ruiterschare keek in mijn richting en trok een misprijzend gezicht. Toen drong één van de raadsheren zijn paard naar voren en riep;

‘Ik ken uw vader goed, ik ben de koopman en raadsheer Nikolaus Spanner uit Görlitz. De aanvoerder van deze schare is de stadshoofdman van Görlitz, Heer Hans van Bolbeitz, hij handelt in opdracht en in het recht van de stad Görlitz, en ik raad u aan, zijn aanwijzingen onmiddelijk op te volgen’

Gesterkt door het succes van mijn kleine interventie, en onder de verbaasde blikken van de voerlui, wilde ik nog niet tevreden zijn.

‘Laat mij uw machtigingsbrief van de stad zien. Ik wil zien, wat dit te betekenen heeft’ schreeuwde ik hem toe, en een beetje trots was in mijn stem te horen, dat merkte ik wel. Het werd een beetje onrustig in de ruitergroep, want hier had men klaarblijkelijk niet op gerekend. De raadsheer Spanner praatte op de hoofdman in, die nors antwoord gaf. Men was het schijnbaar oneens wat er nu gebeuren moest. Ze hadden zo te zien geen schrijven van de stad Görlitz bij zich, die ze ons zouden kunnen laten zien. In ieder geval had ik hen in verlegenheid gebracht en ik was tevreden.

Zo stonden we een poosje tegenover elkaar. Op het veld langs de weg, de Görlitzer ruitertroep bestaande uit gewapende mannen, en op de weg de kolonne van vier voerwagens met de verbaasde, maar nu ook geirriteerd wordende voerknechten. Toen naderde zich achter ons op de weg een grote stofwolk. Ik vermoedde andere wagens uit Friedeberg, die later als wij vertrokken waren, en ook in de val zouden lopen. Maar snel bleek dat het zwaarbewapende mannen waren die aan kwamen gegallopeerd. Voorop reed een heer in hoogwaardige ridderkleding, zoals ik ze op een landweg nog nooit gezien had. De aandacht van de heren uit Görlitz richtte zich nu op deze groep. De raadsheren trokken hun pistolen en de ruiters spanden hun kruisbogen. Toen echter duidelijk werd dat de aankomenden zeer goed bewapend en in de overtal waren, lieten ze hun wapens zakken en staken ze weer weg, om een vriendelijke indruk te maken en geen strijd uit te lokken.

 

De heer in de voorname ridderkleding reed tot vlak voor de stadshoofdman van Götlitz, nam groetend zijn hoed af en riep; ‘Mijne heren ik ben Gotsche Schoff, Heer van Greiffenstein, Kemnitz en Kynast. Mij is bekend, en dat laten ook uw tekens zien, dat u allemaal uit de stad Görlitz bent. U bevindt zich op een vijandige wijze op mijn grond en bodem en belemmert een vredig verkeer door mijn land. U bent daarom gearresteerd, en verzoek u, om mij naar mijn burcht te volgen. Bij tegenstand zullen mijn mensen, direkt en zonder waarschuwing van hun wapens gebruik maken. Ik zal na onze aankomst op burcht Greiffenstein onmiddelijk de raad van de stad Görlitz van de voorvallen op de hoogte brengen. Ik verwacht echter, dat de heren enkele dagen op mijn burcht moeten verblijven, en dit niet als mijn  gasten maar als mijn gevangenen. De voerlui hier wens ik een goede reis verder door mijn land, en bied hen verontschuldigingen aan voor de onaangenaamheden.’

 

De ruiters van Gotsche Schoff namen de Görtitzer ruiters en raadsheren hun wapens af en bonden de paarden in een rij aan een touw, zodat ze een lange stoet vormden waaruit niemand kon ontsnappen. Gotsche Schoff was ondertussen al met enkele van zijn mannen, door de velden richting burcht gereden, die men aan de horizon op een berg kon zien liggen.

 

 





Magdalena 3

szkółka na Boża Góra kolo 1936

 

 

Następny dzień, odjechaliśmy wczesny, ponieważ miał być upalny dzien. Jeszcze 4 wozy, który tez nocowali u karczma w Mirsku, odjechali z nami. Tak formowaliśmy mały konwój. Baty trzasnęli, i jeden od furmani zaczynał śpiewać wesoła piosenka, i inny tez zaczynali. Ja nad nasze wóz, tez byłem dosyć wesołe, ponieważ spałem dobrze, i bol od wczorajsze dzień zniknęło. Nagle widzieliśmy, że od stronę słońce jechali do nas grupa jeźdźcy. Szybko widzieliśmy ze chodzi o grupa uzbrojone ludzie kolorowe miastowe ubranie. Kiedy dojechali do nasze konwój, jeden od nich, nakazał nas zatrzymać. Hans, który jechał z nasze woź jako pierwszy, zatrzymał woź. Za nami rozpaczał wściekły skrzyczenie od reszta furmani. Kapitan od grupa jeźdźcy jechał boczny koło zatrzymujący konwoju i strzelił z pistolet w powietrze. Potem był chicho. Posiadanie broni palne, znaczyło wybitny pozycja właściciel, i  oznaczało nic dobrego. I wszystko słuchaliśmy:

 

'W imiennie rada miasto Zgorzelec, zabraniam przejście. Korzystanie z tej drogi nie jest dozwolone przez nasze miasto, ponieważ wszystkie ładunki z Zittau w dół wzdłuż Nysy mają być transportowanych przez Zgorzelec. Tej wozy i ich ładunek są dlatego skonfiskowane. Wszystkie furmani są więźniami miasta Zgorzelec i mają do wykonania moje komendy. U odmówienia moi ludzie natychmiast używają broni.'

 

 Byliśmy bardzo zaskoczeni, żaden z nas nigdy nie doświadczyłem czegoś takiego. Międzyczasie kapitan mówił, inne jeźdźcy ubliżali się. Byli ich dwanaście. Niektórzy byli piękny ubrani jak kapitan, jakbym znał od naszych radne w Zittau. Pozostali  jeźdźcy byli w obdartych ubraniach. Czapki na głowie, najemnicy uzbrojeni z kusze. Nikt z nas nie miał broni, oprócz mały sztylet, który każdy z nas nosił na swoi pas. Każda forma oporu było daremne. Jak sędziowie Görlitz może nas tam zatrzymać? Nasz przyjazny konwój. Co zrobić? Mieliśmy rzeczywiście im dać? To wszystko kręciło mnie w mojej głowie, gdy staliśmy tam jakoś sztywne jak palik. Było dla mnie jasne, że furmani nie wiedzieli co robić. Dostałem się na odwagę i mówiłem do kapitana:

 

De volgende morgen vertrokken we op tijd, want het zou weer een hete dag worden. Nog vier wagens die ook bij de herberg in Friedeberg overnacht hadden, vertrokken rond dezelfde tijd, zodat we een kleine kolonne vormden. De zwepen knalden, en één van de voermannen zette een vrolijk liedje in, waarna de anderen begonnen mee te zingen. Ik was op onze wagen ook behoorlijk vrolijk, want ik had goed geslapen, en de pijn van de vorige dag was weg. Plotseling zagen we uit de richting van de zon een ruitergroep op ons toekomen. We zagen al snel dat het om bewapende mannen in bonte stadskleding ging. Toen ze onze kolonne bereikten  beval één van deze mannen om te stoppen. Hans die met onze wagen voorop reed, volgde het bevel op. Achter ons ontstond een woedend geschreeuw  van de voermannen. De aanvoerder van de ruiters was zijdelings langs de stoppende kolonne gereden, en schoot met zijn pistool in de lucht. Daarna was het meteen stil. Het bezit van een vuurwapen betekende een voortreffelijke positie van de drager en liet niets goeds vermoeden. We hoorden nu allemaal;

‘In  naam van de stadsraad van Görlitz verbied ik de doortocht. Het gebruik van deze weg is door onze stad niet toegestaan, omdat alle vracht van Zittau stroomafwaarts langs de Neiße via Görlitz vervoerd moet worden. Deze wagens en hun lading zijn daarom gekonfiskeerd. Alle voerlui zijn gevangenen van de stad Görlitz en hebben mijn bevelen uit te voeren. Bij weigering zullen mijn mensen direkt van hun wapens gebruik maken.’

Wij waren zeer verbaasd, niemand van ons had zoiets ooit meegemaakt. Terwijl de aanvoerder aan het spreken was, waren de andere ruiters ook dichterbij gekomen. Het waren er twaalf. Sommige waren net als de aanvoerder prachtig gekleed, zo als ik het van onze raadsheren in Zittau kende. De andere waren echter ruiters in armzalige kleding. Mutsen op hun hoofd, huurlingen met kruisbogen bewapend. Niemand van ons had een wapen, behalve een kleine dolk, die ieder van ons aan zijn riem droeg. Elke vorm van tegenstand was zinloos. Hoe kwamen de raadsheren van Görlitz erbij, onze vriendschappelijke kolonne te stoppen? Wat moesten we doen? Moesten we ons daadwerkelijk aan hun overgeven? Dat ging allemaal door mijn hoofd, terwijl we daar als verstijfd stonden. Mij werd duidelijk,  dat de voerknechten met deze situatie geen raad wisten. Ik raapte al mijn moed bij elkaar en riep naar de aanvoerder.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 





Magdalena 1 en 2 nederlandse versie

Het dagboek ‘Magdalena uit Blumendorf’ is ongetwijfeld het meest aansprekende dagboek van de vier gevonden dagboeken onder het dak van een huis in Blumendorf . Mijn hoop is dat het ooit eens verfilmd word. Het gaat over arm en rijk, verschil in religie, strijd tegen onrecht, heldendaden, en natuurlijk .....liefde. Of er ook een happy end is? Veel leesplezier. Het eerste gedeelte (het verslag van twee dagen)was in zo'n slechte staat dat het niet meer leesbaar was.

..... gewaarschuwd was.  Dat bleek later een beetje overdreven, de zomer was dit jaar zo warm en zo droog, dat de rivier bijna helemaal opgedroogd was. Slechts een klein stroompje liep er nog door de rivierbedding, zo weinig, dat er zelfs de dorst van de paarden niet mee gelesd konden worden.  Bij de herberg was een brede bron met koel water, waar zich de voermannen en hun paarden aan tegoed deden. Bij de overloop waste ik me de stof van het gezicht, en had maar al te graag een bad in de trog genomen. Maar dan ik ik ze zeker met de zweep van deze of gene voerman gekregen. Ik leste mijn dorst en ging de herberg binnen.

Hans had al een kleine kamer voor ons gevonden met een raampje met uitzicht op de rivier. Zo werd er wat frisse lucht naar binnen geblazen, maar ondanks dat rook het er muffig en vuil. Dat kwam door de oude schoven stro waar we op moesten slapen. Net toen ik vers stro voor ons lager wilde gaan halen, werd de kamerdeur open gestoten en stond Hans voor me met een grote hoeveelheid  gedorst stro. In de slechts enkele dagen die we met ons gespan onderweg zijn, werden we ondanks het grote leeftijdsverschil zeer goede vrienden. Toch kan Hans het niet laten om me er steeds weer op te wijzen, dat mijn vader hem opgedragen heeft om op mij te passen met alle rechten en niet uitsluitend plichten. Maar Hans weet ook hoe walgelijk ik viezigheid overal vind. Het oude stro vloog door het raam naar buiten. Daar verzamelde Jörg het, en maakte daar zijn slaapplaats van, onder onze wagen. In het begin verwonderde het me, dat onder elke wagen tenminste één van de voerknechten sliep. Maar Jörg heeft me verteld dat zich een keer ’s nachts, een struikrover in zijn wagen geslopen was. Die is toen een hele dag met hun meegereisd, zonder dat ze er erg in hadden. Tenslotte hadden ze hem toch ontdekt omdat hij moest pissen, en dat in de wagen en zelfs op de lading deed. Sindsdien past hij goed op en slaapt onder de wagen, slechts op één oor, zoals hij het zelf noemt.

In de eetzaal was het behoorlijk lawaaierig en rokerig, maar het eten was zeer goed. Ik had een behoorlijke honger, want sinds de middag hadden we geen pauze meer gehad, om op tijd de Queisovergang te bereiken. Ik werd door de voerknechten weer voor de gek gehouden, wat had zo’n ‘kaasneus’ hier te zoeken. In alle rust verklaarde Hans waarom en de pesterij veranderde in acceptatie. Daarna hielden de voerknechten de waard voor de gek, want die had beweerd dat de paar huizen die stroomafwaarts lagen, een echte stad vormden. Ik kon het ook niet geloven want er was zelfs geen stadsmuur. Op zijn hoogst was het een groot dorp, en ik heb zelfs nog grotere dorpen gezien. Hans die altijd en overal van alles af weet, heeft me alles uitgelegd.

De herberg waar we nu overnachten is al zeer oud, want hij ligt aan de grote handelsroute van Zittau naar Hirschberg, bij een gunstige waadplaats aan de Queis, die al vroeg in het voorjaar te passeren is. Al lang geleden vonden voerlui hier een veilige slaapplek voor de nacht. Soms sliepen er ook reizigers die met een snellere wagen onderweg waren. Voor hen hield de waard enkele kleine kamers bereid, ook Hans en ik werden op ons verzoek in zo’n kamertje ondergebracht. In onrustige tijden, of als er veel struikrovers waren, kregen de wagenkolonnes hier bewapende mannen mee, die door de handelaren gezamelijk betaald werden. Zo ontstonden er in de loop van tijd rondom de herberg aan de Queis steeds meer hutten en huizen. Echter de eigenaar van de herberg bezat al het land, en had het privilege gekregen om bij de vaak voorkomende kleine geschillen, recht te spreken. Daarom was er in de herberg een getraliede ruimte waar men meerdere personen in kon opsluiten. Omdat de eigenaar van de herberg een zegel met de afbeelding van een uil gebruikte, noemde men het in de loop van de tijd onstane dorp Eulendorf.

Ongeveer honderd jaar geleden werd het kleine dorp door hertog Heinrich von Schweidnitz und Jauer tot stad geheven. Daarbij hoort de volgende uitleg; toen de markgraaf Waldemar von Brandenburg, die de hele Lausitz toebehoorde stierf, ontstond er een strijd om zijn bezit tussen de hertog Heinrich von Schweidnitz en de koning Johan von Böhmen. Afwisselend bezetten ze het land met bewapende hordes die zich verzorgden met wat het land voortbracht en beroofden de bevolking. Afgevaardigden van de steden gingen naar Bohemen en naar Schweidnitz en vroegen om hulp tegen de rovende bendes, die naar verluidt  in opdracht en medeweten van de heerschappen handelden. Uiteindelijk kwam het tot een vredesluiting op de burcht Leßna. Het land werd opgedeeld; Johan von Böhmen kreeg Löbau, Heinrich von Schweidnitz und Jauer kreeg Lauban, Görlitz, Zittau en de Queisregio. Aansluitend aan de vredesluiting werd er een grote jacht in de bossen bij Eulendorf gehouden. Daarbij schoot men op een berg tussen Eulendorf en Rabishau een valk, die zijn buit nog in de snavel hield. Naar aanleiding van deze vrede werd Eulendorf door hertog Heinrich tot stad geheven en Friedeberg genoemt. Het stadswapen laat de valk met zijn buit zien.

Hans wist ook te vertellen, hoe het dorp langzaam veranderde in een stad. De hertog had in de oorkonde van de stadsstichting bevolen dat in de toekomst, in een omtrek van twee mijlen buiten de stad, geen ambachtsman meer zijn beroep mocht uitoefenen, met uitzondering van de smid en de werktuigbouwer. De ambachtslui  moesten met hun families naar de stad verhuizen en zouden daar huizen krijgen. De meeste ambachtslieden hadden al niet voldoende werk in de dorpen en waren met deze veranderingen met het vooruitzicht op meer klanten best tevreden. Van de andere kant waren er nu in de stad meer mensen met hetzelfde beroep, men richtte daarom  gildes op en regelde gezamelijk alle vragen die met de ontwikkeling van hun beroep en de opleiding van opvolgers te maken hadden. Ook was het in de omgeving niet meer geoorloofd, handel te drijven, bier te brouwen of te bier te schenken. Dat waren nu allemaal rechten van de nieuw opgerichte stad. Daar werden regelmatig markten gehouden, waar de dorpelingen hun waren konden aanbieden, en zelf konden inkopen wat nodig was voor het dagelijkse leven. Rechtszaken voor de hele omgeving werden nu in de stad gehouden. Daar woonde de rechter en daar werden de juryleden gekozen.

Vele oude steden hadden vroeger nog de opgave in onrustige tijden, bescherming te bieden aan de bevolking. Daartoe bouwde men sterke muren en waren er wapens voor de burgerweer. Dat was in Friedeberg echter anders. Deze nieuwe stad had geen muren gekregen omdat de hertog er van overtuigd was, dat er geen oorlogen meer zouden zijn, en daarom waren muren en weren overbodig.

Veel van de voerlui hadden aandachtig naar Hans geluisterd, want hij vertelde deze verhalen zo levendig en spannend dat iedereen geboeid toehoorde. We gingen beide daarna vlug naar bed, want de dag was voor ons opwindend en vermoeiend genoeg geweest.

Magdalena z Kwieciszowice 2

stare zdęcie od Tłoczyna do Byczy Chata

Koło sto lat temu mały wieś nadane miasto przez książę Henryk od Świdnica do Jawor. Do tego należy następny przetłumaczenie: kiedy hrabia Waldemar od Brandenburg, na który należało cały Lausitz umarł, zaczynało walk o jego posiadanie miedzy książę Henryk od Świdnica i król Johann od Bohemia. Po kolejce zajęli kraj z pomocą bronione bandy który wzięli od ludzi co potrzebowali i ukradli ich. Upoważnione ludzi z miast, poszli do Bohemia i Świdnica pytać o pomocy przeciw tej bandy, który to robili to z wiedze i nawet na komenda książę i hrabia. Na końcu poszło do aktu pokój w zamek Leśna. Oni dzielili kraj; Johann  od Bohemia dostał Lobau i Henryk od Świdnica do Jawor dostał Lubań, Zgorzelec, Zittau i cały region Kwisa. Dołączony do podpisanie akt pokoju był organizowanie wielki polowanie w lasów koło Eulendorf (Mirsk). Tam, na jakiś góra miedzy Mirsk i Rębiszów strzelali sokół które miał w dziob jeszcze swój ofiara. Z powodu tego pokoju, Eulendorf, przez książę Henryk nadal do miasto i dostał nazwa Friedeberg. Herb miasto został sokół z ofiara w dziob.

Hans tez wiedział powiedzieć jak wieś powoli zmieniał w miasto. Książ pisał w akt podstawienie miasto że od tej pora żaden nowy rzemieślnik do 2 mila od miasto można ustanawiać, oprócz kowal i narzędziowiec. Rzemieślników musieli prowadzić do miasto i tam mieli dostać domy. większość rzemieślników nic mieli przeciw tego ponieważ na wsi nie było wystarczający praca dla nich i perspektywa na więcej klientów zadowoli ich. Druga stronę medalu; więcej osoby mieli ten sam zawód, i powstali gildii i wspólny regulowali pytanie koło rozwój ich zawód i organizowali szkolenie zastępcy. Tez nie pozwolono handlować w okolice, otworzyć browar lub sprzedać piwo. To wszystko byli teraz prawe nowe ustanowiony miasto. Tam teraz byli regularny targi, gdzie mieszkańców mogli sprzedać ich towar i kupić to co był potrzebne na dzienny życzę. Sprawy do sadu dla cały okolice od tej pory byli w nowym miasto. Tam mieszkał sędzia i tam byli wybrany członków do jury

Dużo stary miast dawno w niespokojny czasy, mieli obowiązek ochraniać mieszkańców. Za to budowali gruby mury koło miasto i mieli zabroniony grupa mieszkańców. W Mirsk to był inaczej. Nowe miasto nie został gruby mury ponieważ książę był przekonany ze już nigdy nie będzie wojna, i dlatego mury nie byli potrzebne.

Wiele od furmanów słuchali uważnie, ponieważ Hans umie to powiedzieć bardzo żywy i ekscytujący. Potem, poszliśmy szybko do lóżko, bo dzień był dosyć męczący.